Хөврөх асуулт #2

Хорин нас дөнгөж гарав уу, үгүй юу л хүмүүс "За одоо хурдан хүнтэй суугаад хүүхэд гарга, залуу байгаа дээрээ эртхэн амьдралаа бод" гэх юм. Манай найзууд, миний үеийн танилууд бүр миний доод үеийнхэн хүртэл амьдрал зохиогоод хүүхэд шуухад гаргаад эхэлчихсэн нь үнэн л дээ. Гэхдээ хүн бүр адилгүй. Яахав үнэхээр нэг нэгнээ олоод, ирээдүйдээ итгэлтэй байгаа, хариуцлагаа ухамсарлаад явж чадна гэж бодож байгаа хүмүүс нь хамаа алга гаргаж л байг л дээ. Хөөрхий тэднийг зарим нь бас "Сурч боловсрох насан дээрээ байж хүүхэд шуухад гаргалаа, сайхан хайран залуу нас, хийж бүтээх ёстой байсан" ч гэнүү. Яагаад хүмүүс яг өөрсдийн гэсэн үзэл бодолгүй байгаа юм бэ? Яагаад тэд зөвхөн нийгмийн хэвшмэл ойлголт ухагдахуунаар яваад байна? Яагаад тэд өөрсдийнхөөрөө шүүн бодож тунгааж, цэгнэж болдоггүй юм? Яагаад тэд юмыг дандаа өнгөцхөн харж, өнгөц хүлээн авдаг юм?
Би энэ гэр бүл зохиох, хүүхэд энэ тэр гэсэн сэдвээс үнэндээ халгадаг. Надад хамаатай ч огт хамааралгүй сэдэв. Би хэнтэй ч энэ талаар ярилцахыг хүсдэггүй. Хүмүүс яриад л эхлэнгүүт аль болох сэдвээ хурдан өөрчлөхийг хичээдэг. Зарим итгэл төрүүлдэг хүмүүстээ бол энэ тухай ямар бодол тээн явдгаа шуудхан хэлдэг. Яагаад бүгдэд хэлдэггүй вэ гэхээр үүнийг маань ойлгож хүлээн авах хүн тун ховор. Тэр юу вэ? гэхээр..
Чи энэ ертөнц дээр хүн төрүүлэхээсээ өмнө өөрөө эхлээд ядаж хүн болох хэрэгтэй. Өөрийгөө олж нээн, өөрийн гэсэн ертөнцөө үүсгэн түүндээ амьдарч, өөрийн гэсэн үзэл бодол, байр суурьтай болох хэрэгтэй. Ямартай ч өөрийгөө тултал нь "ухах" хэрэгтэй. Би хэн бэ? Би юу хүсдэг юм? Би юуны төлөө амьдарч байна? гэх мэт энгийн атлаа эцэс  төгсгөлгүй асуултуудаар өөрийгөө булаад үз. Амьдрал угаасаа ямар ч утга учиргүй, гэхдээ түүнийг учир утгатай болгодог зүйлс бий. Яагаад чи ер нь амьдраад байгаа юм? Чи амьд байна уу эсвэл амьдарч байна уу? Зүгээр л оршин тогтноод байгаа юм биш үү? Яг жинхэнэ утгаараа амьдарч чадаж байна уу? Бүх зүйл нэгэн хэвийн, уйтгартай, өдөр бүр нэг зүйлээ нэг давтамжтай хийж байж, бүхнээс залхаж байж чи яагаад өдий болтол амьдарсаар л байгаа юм? Юуны төлөө? Яах гэж?

Японы нэрт зохиолч, яруу найрагч Рюноскэ Акутагава нэгэнтээ "Хүний амьдрал өөрөө тамаас илүү тамлал юм" гэсэн байдаг. Ерөөс бид энэ дэлхий дээр зовох гэж л ирдэг. Өвдөж үзээгүй, уйлж үзээгүй, зовж үзээгүй хүн нэг ч үгүй. Эхнээсээ эцэс хүртэл хэзээ ч ирэхгүй, юуг ч юм хүлээж энэ насаа өнгөрүүлдэг. Тэр хугацаандаа нэг нэгнээ өвтгөж, өрсөлдөн арцалдаж, атаа хорсол, уур уцаар, увиагүй зан, урвалт, үзэн ядалт зэрэг олон муу зүйлсээр өөрсдийгөө хүрээлүүлж, сүүлдээ бүр түүндээ уусан шингэдэг. Бүх зүйлийн мөн чанарыг таниад, утга учиргүй энэ аймшигт ертөнцөөс явахыг хүссэн ч, бүр хүссэнээ ч хийж чаддаггүй. Яагаад? Бусдад хоргодоод. Өөрийгөө биш өрөөлийг бодоод. Тэгэхээр бид яг хэний төлөө амьд байна? Өөрийнхөө юу эсвэл өөр хэн нэгний төлөө юу? Өөрийнхөө төлөө амьдрах зөв юм уу? Өрөөлийн төлөө амьд байх хэрэгтэй юм уу? Эхлэл үгүй бас эцэс төгсгөлгүй үргэлжлэх эдгээр асуултуудад хариулах үнэн ч гэж үгүй. Үнэн үгүй бол бүх зүйл худлаа гэж үү? Гэвч үнэн гэж байхгүй бол худлаа ч гэж байхгүй. Учир нь худлаа бол үнэний нөгөө тал. Нэг тал нь байхгүй бол нөгөө тал гэж үгүй. Тэгвэл үнэн биш бас худал биш гэвэл, үнэн худал хоёрын голд юу байдаг гэж? Нэгэнтээ ийм аймшигт, харгис хатуу хорвоо ертөнцөд би хэнийг ч "авчрахыг" хүсэхгүй байна. Хэн нэгний, хаа нэгтээ тэнүүчлэн явж байгаа амарлингуй сүнсийг физик биед шилжүүлэн түүнд хорьж цагдан, зовон тарчлаах, дур зоргийг нь боон боомилох. Би тийм "нүгэл" үйлдэхийг хүсэхгүй бас чадахгүй. Угаас энэ гайтай зовлонт хорвоод авчирчихаад дээрээс нь үгүйсгэж, ямар нэг зүйл тулган шаардах шиг аймшигт харгислал өөр бий гэж үү?

За ийм гутранги /миний хувьд гэхдээ гутранги биш, бодит үнэн/ үзлээр бодолгүй бусдын яриагаар, нийгмийн хэвшмэл ойлголт болсон өнөөх "Хүн болж төрөх зүүний үзүүр дээр тогтсон шар будаа" ч билүү нэг тиймэрхүү юмаар нь авч үзээд би хүүхэд төрүүллээ гэж бодъё. За, би хүүхэд төрүүлчлээ. Одоо яах уу? Миний амьдрал тэр чигтээ тэр "хүн"-ээс хамааралтай болно. Би бүх цаг зав, хүсэл сонирхол, ажил мэргэжил гэх мэт өөрийн гэсэн бүхнээ түүнээс болж золиосолж бас зориулж чадах уу? За, яалт ч үгүй өөрөө зовон барин, уйлан хайлан өврөөсөө унагасан юм болохоор чадахгүй байсан ч чадах ёстой болно. За, чадлаа гэж бодъё. Бид хамаг юмаа золиослоод, өөрийгөө умартаад яаж ийгээд нөгөө "хүн"-ийг өсгөлөө, том болголоо. Цэцэрлэг, сургуульд орууллаа. Тэр "хүн" том болохын хирээр түүний ертөнц бас томорно. Нэг ёсондоо би өөрийн гэсэн ертөнцтэй, үзэл бодол, байр суурьтай "хувь хүн". Гэтэл өнөө "хүн" чинь надаас төрсөн ч гэсэн бас л өөр нэг "хувь хүн", өөр нэг "ертөнц" бий болно. Бид яаж ч өөрийнхөөрөө хүмүүжүүллээ гэсэн биднээс хамаарахгүй зүйл гэж бас бий. Үүн дээр юу үүсэх вэ? гэхээр ЗӨРЧИЛ. Мэдээж өөр хоёр "ертөнц" зөрчилддөг, нэг нэгтээ бие биенийхээ үзэл бодлыг тулгаж, өөртэйгөө адил ертөнц үүсгэх эсвэл өөрийнхөө ертөнцөд амьдрахыг шаардана. Би үүнийг хүлээж авч чадах уу? Би үүнийг түүнд тулгахгүй байж чадах уу? Бид түүний оршихуйг бүтээсэн атал тэр бидний хүссэнээр биш тэс хөндлөн ертөнц үүсгэчихсэн, түүндээ ганцаараа амьдармаар байна гэвэл  яах вэ? Зөвшөөрөөд явуулж чадах уу? Түүнд өөрсдийгөө хамаатуулахгүй байж чадах уу? Түүнээс юу ч харалгүй тайван, өөрийхөөр нь байлгаж тэвчих үү?  Үгүй. Мэдэхгүй. Ямартай ч би чадна гэж хэлж чадахгүй. Учир нь хэн нэгэн этгээд миний ертөнцөд дур зоргоороо халдан, юуг ч юм тулган шаардахыг би тэвчихгүй. Үүнтэй адил тэр ч бас үүнийг тэвчихгүй шүү дээ. Адилхан л хүн хойно. Гэхдээ, би бас түүнийг бусадтай л адилхан хэвшмэл ойлголттой, юмыг өнгөцхөн авч үздэг болохыг ч хүсэхгүй. Хэрэв тийм болвол би бас л өөрийн гэсэн ертөнц үүсгэхийг түүнээс шаардах байх. Яагаад ч надаас гарсан "зүйл" тийм болох ч учиргүй. За тэр. Ингээд л эхэлж байгаа биз. Би түүнд тулгаж байна. Ийм л учраас, ийм л учраас би өөрөө их хэцүү хүн учраас бас би түүний "ертөнц"-д юу ч тулгалгүй хүлээн зөвшөөрч, юу ч нэхэлгүй, түүндээ амьдрахад нь садаа болохгүй харин ч хөгжихөд нь тусалж чадах эсэхдээ маш их эргэлзэж байгаа учраас би хэнийг ч энэ "гайхалтай" ертөнцөд авчрахыг хүсэхгүй байна. Үүнээс гадна өөр нэг том асуудал гэвэл хариу нэхэлт. Энэ бол бараг бүх гэр бүлээс ажиглагддаг. Хэн ч энэ дэлхий дээр өөрийнхөө дураар ирье гэж ирдэггүй. Хүмүүс л өөрсдөө хүсэж эсвэл хүсээгүй ч ямар нэг байдлаар ахиад л "хүмүүс" авчирдаг. Тэгээд өсгөж хүмүүжүүлээд, нас бие гүйцсэн хойно нь хариу нэхдэг. "Би чамайг төрүүлсэн, бид чамайг өсгөж хүн болгосон, чи тэгэх ёстой, чи ингэх ёстой, бид чиний хувьд бурхан учир нь чамайг авчирсан, чи бидний үгээр бидний хүссэнээр л явах ёстой" гэх мэт хүүхэд-дээ маш их зүйл тулган шаардаж, хариу нэхдэг. Яагаад? Анхнаасаа түүнийг хүлээн зөвшөөрч, өөрөөрөө байх боломжийг нь хязгаарлах байсан бол яах гэж энэ аймшигт хэрцгий газар авчирсан юм? Хэн ч намайг төрүүлээд өсгөөд өгөөч ээ ээжээ ааваа гэж гуйдаггүй. Өөрсдийнхөө дураар төрүүлж, өсгөчхөөд дараа нь яагаад тэр хүнээс хариу нэхээд байгаа юм? Яагаад түүнийг өөрсдөд нь өртэй юм шиг сэтгэгдэл хар багаас нь төрүүлдэг юм? Яагаад? Хэрэв хэн нэгнийг төрөхөөс өмнө түүний саналыг сонсдог бол үнэндээ энэ хорвоод хэчнээн хүн байх байсан бол? Ер нь хүн байх байсан уу?
Үнэхээр хүмүүс өөрсдийнхөө хүсэл зоргоор л тэр "хүн"-ий оршихуйг бүтээчхээд дараа нь ирэх асар том хариуцлага бүхнийг ухамсарладаггүй. Гэтэл хамгийн чухал зүйл нь тэр шүү дээ. Хүмүүсээс "Яагаад хүүхэдтэй болсон юм?" гээд асуугаад үзээрэй ихэнх нь "Хүүхэд хөөрхөн шүү дээ, хөөрхөн санагдаад", "Дараа нь чамд хэрэгтэй шүү дээ, чамайг хөгширсөн хойно харж хандах хүн байх хэрэгтэй" эсвэл "Хүүхэд төрүүлэх нас болчихсон" ч гэдэг юмуу дандаа нэг иймэрхүү наахнуур хариулт өгнө. Хариулт бүрийн цаад мөн чанар нь ердөө өөрийгөө бодсон өчүүхэн үзэл. Тэд өөрсдийгөө л бодсон байна. Өнөө гарч ирэх хүнийг бодож уу? Түүний үүсгэх ертөнцийн тухай бодсон уу? Харамсалтай нь үгүй.

/Одоогийн байдлаар хүүхдийн тухай миний үзэл бодол ийм л байна, цаг хугацаа улирах тусам мэдээж хүн л хойно өөрчлөгдөж болзошгүй. Эсвэл хэн нэг "сахиусан тэнгэр" гарч ирээд орвонгоор нь эргүүлээд хаячихыг ч үгүйсгэхгүй ээ/

Гэхдээ... харц уу,

Харц уу, харц... Би амьдралдаа олон харцтай тулгарч үзээгүй л дээ. Гэхдээ... гэхдээ л...
Харц их олон янз. Гүн, нууцлаг, хүйтэн, дулаахан, өнгөцхөн, гэгээлэг, тас харанхуй, хоосон, дүүрэн, гунигтай, хуурамч, үнэмшихүйц, ёроолгүй... эхлэл үгүй бас эцэс төгсгөлгүй...

Түүний нүдрүү харах төдийд л төөрч орхино. Тас харанхуй гүнрүү бүдчин унана, хаанаас яаж ирсэн, хаашаа хэрхэн гарахаа мэдэхгүй, гарц ч үгүй. Тэнд ганцхан зүйл л байна. Тэр бол би. Тэнд ганц "би" л байна. Өөр юу ч алга. Хоосон, харанхуй, хүйтэн. Тас хар. Хэсэгхэн зуур ухаан балартаад, толгой хүчтэй эргэнэ. Би хаашаа ч гүйсэн, хаанаас ч зугтсан, ямар ч ялгаа алга. Өчүүхэн төдий цэг ч олж харагдахгүй. Надаас өөр юу ч үгүй. Өөр юу ч... Би яахаа мэдэхгүй төөрөөд, түнэр харанхуй дунд гүйгээд л гүйгээд л... Мэдэхгүй, гэвч хүйтэн байна, даарч байна. Тэр харцанд гэхдээ би дуртай, таалагддаг. Тайвшрал мэдрэгддэг, тэр юу ч үгүй харанхуйгаас өөр, надаас өөр юу ч үгүй атал, би ганцаархнаа атлаа юунаас ч айж эмээх зүйл байхгүй. Санаж байна. Хүйтэн ч таатай мэдрэмж... Миний голдоо ортлоо даардаг ч, эмээдэггүй харц...
Харин түүнийх дэндүү дулаахан бас бүлээхэн, гэхдээ халуу шатсан биш. Гэнэн, цайлган, хайр... Хайр мэдрэгддэг, гэхдээ өнгөцхөн. Тэнд надаас өөр их олон зүйл бий. Тэнд ганц би биш, жаргаж эсвэл мандаж буй нар, зуны ногоон мод, намрын шаргал навчис, өвлийн цагаан цас, хаврын эмзэгхэн цэцэгс... Тэнд их гэгээлэг зүйлс олон бий. Даанч, тэнд би их айдаг. Юунаас ч юм, яагаад ч юм мэдэхгүй, нэг л түгшүүртэй байдаг. Тийм дулаахан харцнаас би яаж айдас мэдэрч байна аа?
Заримдаа түүний харц их гунигтай болдог. Тэнд гунигаас өөр юу ч байдаггүй. Нөгөө гэгээн сайхан зүйлс хаачсан юм, бүү мэд. Хаа нэгтээ нисэн одсон байх. Тэр харцаараа надруу харахад би дургүй ээ. Миний өр өвдөөд байдаг юм. Өр минь бүр өмрөх шиг болоод, би үг ч хэлэх хүчгүй болдог. Тэр үед тэр харцыг харахгүйн тулд, би түүний харцыг цээжиндээ наан тэврэхээс өөр юу ч хийж чаддаггүй. Надад үг хэлэх ч тэнхэл байдаггүй. Учир нь тэнд дэндүү их, бүр дэндүү их, бараг энэ ертөнцийн хамаг уй гуниг, шаналалыг бүгдийг нь түүний харцанд чихээд хийчихсэн мэт санагддаг. Тэр харцаараа надруу харах уу, миний хүсдэггүй ч хүлээдэг харц...
Түүний харц хоосон, хийсвэр зүйлсээр дүүрэн байсан. Тэнд би байсан эсэхийг мэдэхгүй. Гэхдээ тэнд маш гүн хөх нуур, шөнийн гүн хөх оддоор дүүрсэн тэнгэр, хоосон завь, хоёр цахлай, дэндүү шигүү ойн гүн дэх харанхуй, хэний ч биш цуурай, дүрлийсэн том сар... Нар гэхдээ байгаагүй. Огт гардаг ч үгүй байсан. Миний тайлбарлах боломжгүй зүйлс их байсан. Би түүний харцруу харах дэндүү дуртай байж билээ. Өдөржин тэр харцыг эрсээр, арай гэж олоод, хэсэгхэн зуур хараад л асар холын аялалд яваад ирсэн мэт бие минь биш ч сэтгэл минь ихэд "ядардаг" байж. Гэхдээ тэр "ядралтандаа" хичнээн хайртай байлаа даа. Намайг огт өөр ертөнцөд аваачдаг байсан. Яагаад дандаа өнгөрсөн цаг дээр бичээд байна вэ гэвэл, төд удалгүй /гуравхан сарын дараа/ тэр харц өөрчлөгдсөн юм. Би бүр огт таниагүй. Миний хайртай харц, намайг "аялуулдаг" харц үгүй болсон байсан. Хичнээн их халаглаж, харууслаа даа би. Одоо ч тэр... би тэр харцыг хичнээн их үгүйлж байгааг илэрхийлэх ч аргагүй. Хайран харц минь.. тэр миний хайртай, намайг аялуулдаг харцыг чухам хаана, яаж яваад, хэнээс болоод гээчихсэнийг би одоо ч ойлгоогүй. Би мэдэхгүй. Мэдэхийг ч хүсэхгүй байна. Хэрвээ тэр харц яг хэвээрээ байсан бол уу, байсан бол.. би тэр харцтай хамт заавал гайхалтай дурсамж бүтээх байсан. Даанч түүнийх бусадтай л адилхан, надад юу ч өгч чадхааргүй, ямар ч мэдрэмж төрүүлэхээргүй жирийн л харц болсон байсан юм. Миний халагладаг, өөрчлөгдсөн харц... хайран...
Хуял тачаалаар дүүрсэн харцанд би дургүй ээ. Түүнээс болоод цаад мөн чанар нь бүдгэрээд юу ч харагддаггүй, мэдрэмж төрүүлэх юу ч, бүр юу ч байдаггүй. Ганцхан зүйл л дэндүү ил байдаг. Харамсалтай нь тийм харцнууд хаа сайгүй тэнүүчлэн явах юм даа.
Ер нь ихэнх хүмүүсийн харц их адилхан, "өнгөцхөн" байдаг. Магад ганц надад тэгж мэдрэгддэг ч байж болох. Бусдад өөр харагдахыг үгүйсгэхгүй. Харц бүхэнтэй би холбоотой биш ээ. Хажуугаар зөрөөд өнгөрсөн хүнээс ч мэдрэгдсэн зүйл байж болно. Эсвэл бүр хамгийн ойр дотны минь хүн ч байж мэдэх. Өөр сэтгэлд тод үлдсэн харц даанч санагдахгүй байна. Өрөвдөлтэй юм даа, энэ сэтгэл үү...
Гэхдээ надад яг одоо хэрэгтэй байгаа хамгийн чухал зүйлсийн нэг бол... Намайг хөвүүлж бас живүүлж, хөөргөж бас булшилж, хүчилж бас суллаж, өвтгөж бөс өрөвдөж, сэтгэлийг минь хэмхэлж хэдэн хэсэг тасчин хаяаад, сэхээрч ч амжаагүй байхад эргүүлэн тэднийг нийлүүлж, ухааныг минь урагдтал тарчлан тамлан зовоож, уур уцаар гэж юу байдгийг ч умарттал эргээд л энэрэнгүй сэтгэлээр энгэртээ наан эрхлүүлж, тэртээ холын тэнгэрийн оронд аваачин одон дээр суулгаад оройжин ярилцан, тэндээс үсрээд л далайн гүндэх ёроолруу шумбан гунигт бодлуудаа хуваалцан, тэсэлгүй бие биенээ ч хөнөөж чадахуйц, тийм л их зүйлсийг өгөхүйц тэгэхдээ бас авахуйц, үгээрээ ч илэрхийлэх боломжгүй бүхнийг үйлдлээрээ өмнө минь бүтээж бас нурааж, өөрийгөө алдтал минь төөрүүлж бас шинээр төрүүлж, өрөөлийг марттал өөрөөрөө өвчлүүлж, эхлэл ч үгүй, өрнөл ч үгүй, төгсгөл ч үгүй...  өөр нэг ертөнцөд аваачихуйц бас өөрийн минь ертөнцөд амьдруулахуйц, эрүүл ухаанаар бодох ч тэнхэлгүй болтол дотрыг минь согтоон, эргээд л бүхнийг хэвэнд нь оруулахуйц хүчтэй басхүү сул дорой, хүйтэн бас дулаан, хайрж бас хайлуулдаг... Тийм л... тийм нэг л... ХАРЦ... хажууд минь байхгүй ч хамтдаа байдаг тийм харц... хэрэгтэй ч, надад одоо хэрэггүй ээ...

Idiotas

Zhou Yu de huo che

Хамаг бие, сэтгэл сульдаад бүр хөдөлж ч чадах хүчгүй мэт болгодог кино. Мэдэхгүй ээ, би энэ киног хаанаас ч билээ бараг жилийн өмнө харчихаад үзэх гэж хайгаад хайгаад олоогүй юм даг. Дандаа хятад хэл дээр байсан болохоор, ядаж англи сабтай ч олдоогүй. Уйгагүй бас марталгүй хайсны эцэст хэдий дүрс нь муу ч гэсэн англи сабтайгаар олж үзлээ. Хмм.. анх трейлерыг нь үзээд төрсөн сэтгэгдлээс хавь илүү бүтээл юм. Нэг тиймэрхүү барагцаа авчихаад үзэхээр адгаж хэдэн ч хоног хайж билээ.
Хайр? хүсэл? тэмүүлэл? зүгээр л, сэтгэл ч тэр, бие махбод ч тэр бүх юмс сулраад ямар ч хүчгүй болчихлоо, арай гэж л үүнийг бичин сууна. Гар минь хүртэл салгалаад ч байх шиг. Нэг тийм хамаг юмс цөхөрсөн ч юм шиг. Би киноны үйл явдлыг нэгт нэгэнгүй бичхээс илүүтэй надад төрүүлсэн, үлдээсэн мэдрэмжийг буулгахыг зоридог. Эдний харилцаа их төвөгтэй, үгүй ээ, зүгээр л тэд өөрсдөө төвөгтэй болгодог. Би бага байхаасаа л "төгсгөл нь ямар байх огт хамаагүй ээ, жинхэнэ хайртай л учрах юмсан" гэж боддог байсан. Яагаад ч юм тэр бодлыг минь надад эргэн санууллаа. Гэвч амьдрал дээр төгсгөл их чухал бололтой, магадгүй хамгийн чухал зүйл нь төгсгөл байх. Бие биедээ чин сэтгэлээсээ хайртай хүмүүс яагаад ч хамт байж таардаггүй. Тэд нэгнээсээ холдон явж байж л "жинхэнэ хайр" нь үүрд мөнх оршдог. "Энэ бодол чинь шал худлаа шүү дээ, үүрд мөнх биесээ хайрлан хамтдаа өтөлсөн хүмүүс зөндөө бий, манай ээж ааваас ахуулаад л..." гэж хэлэх хүмүүс надад бишгүй. Гэхдээ "жинхэнэ хайр" гэдэг ойлголт нь хүн бүрт харилцан адилгүй, нийгмийн ерөнхий ойлголт болох "үргэлж дэргэд нь үнэнч байж, юу ч тохиолдсон хамтдаа, биедээ түшиг тулгуур болон ханилж, өтлөх..." гэх мэт эцэс төгсгөлгүй бөөн уянгын халилтай тодорхойлолтууд бий. Харин миний хувьд бол би түүнийг "жинхэнэ хайр" гэж хэлж чадахгүй, тэд зүгээр л нэгэндээ татагдсан, дурлалцсан, дассан, өрөвдсөн, тэвчсэн. Тухайн үеийн сэтгэлийн хөөрөлдөө хэт автсан. Тэгээд л болоо. Үүнийг "хайр" гэж нэрийдэж болох, гэвч яавч "жинхэнэ хайр" байж таарахгүй. "Жинхэнэ хайр" бие махбодын хувьд үүрд мөнх хамтдаа байхад яагаад ч зохицохгүй. Хэрэв хамтдаа өтөлвөл тэр жирийн л "хайр" болох болно. Бид "жинхэнэ хайр"-ыг бүтээхийн тулд нэг нэгнээ суллан чөлөөлж, явуулах хэрэгтэй. Хамт байвал бидний өдий болтол босгосон бүхэн юу ч үгүй нуран унах тул.
Би ер хайрын тухай бичих, бодох дургүй л дээ, гэхдээ энэ кино яалт ч үгүй бичхэд хүргэлээ. Төгсгөл нь ямар байх огт хамаагүй ээ, жинхэнэ хайртай л учрах юмсан. Өвдөх байх даа? Үхэж ч магадгүй... Угийн "жинхэнэ хайр" хэзээ ч аз жаргалтай, амар сайхан төгсдөггүй.

Гунигтай ч "Гэрэл"-тэй

Анх учрахдаа би чамайг
Анхнаасаа танисан юм шиг...
Гэж эхлэх энэ дуу миний дуртай дуунуудын нэг. Яагаад ч юм, өмнө нь огт уулзаж, тааралдаж байгаагүй атлаа сэтгэлд нэг л ойр дотно, "нэг тийм" хүмүүс байдаг даа. Эсвэл өмнөх амьдралдаа холбоотой байсан ч юм шиг, хачин мэдрэмж. Тэд чиний амьдралд үүрд үлдэхгүй. Гэхдээ чамд үүрд үлдэх тэр мэдрэмжийг өгөөд л явдаг. Олигтой дурсамж гэх зүйл ч үгүй, ганцхан "мэдрэмж". Тэгээд л боллоо. Ахиад тааралдахгүй. Бүр үг ч сольж үзээгүй хэрнээ харц шүргэлцэх төдий л төрүүлдэг тэр мэдрэмжийг үү. Гэхдээ огтхон ч харамсахгүй. Харин ч талархана.

Ая нь ч тэр, клип нь ч тэр хоорондоо төгс авцалдсан мэт. Хотын гудамж, зам, модод, ягаан тэнгэр, сандал, шарласан навч, сахал, тамхи, цонх, эмэгтэй, төгөлдөр хуур, бөгж, цаг, ээмэг, сахал, шөнийн гудамж, гэрэлнүүд, жолоо, балькон, ягаан хана, хуучин хуур, гал, тамхи, утаа, аяга, гэрэл, ахиад утаа, хэмнэл, буйдан, инээмсэглэл, найзууд, шалны мод, гацуур мод, гунигтай цонх, тусгал, толь, хамтдаа, шивээс, боосон үс, инээд, ахиад л сахал, хуучин хуур тэгээд гэрэл, хотын гудамж, миний дуртай зам, модод, утас, хамтдаа, утаа, гудамж, гандан, ягаан тэнгэр, гэрлийн шон, цонх, эмэгтэй, инээмсэглэл эцэст нь хоосон утаа, ягаан хана. Зүгээр л тун энгийн боловч өгч буй мэдрэмж нь эгэлгүй. Нэг тийм тайвшрал, гуниг, хоосон гэхдээ сайхан холилдсон. Санаа алдалт. Сонсох бүрт дотор минь бүдэгхээн "гэрэл"-үүд асаах шиг л болдог. /Яг л клип нь дээр гардаг фокус нь таараагүй, жижиг гэрлүүд шиг/ Гэхдээ энэ гэрэл хэзээ ч тодорч, гялбахгүй. Үүрд тиймээрээ л байна, чухам үнэ цэн нь энд л буй.
Мөн дууны үгс заримдаа их энгийн ойлгомжтой ч, бас ойлгомжгүй. Гэхдээ ойлгогдохуйц. Томоожоогүй хүүхэд шиг. Эдгээр үгс яг л, ийм л хоолойноос урсан гарахуйц, дэндүү сайн зохицно. Ая нь бас дэндүү гэнэн санагдана.
Яг цасан ширхэг шиг болхоор чинь
Хараад суух надад тааламжтай сайхан
Хайрлаад л баймаар чиний чимээ
Дулаахан зөөлөн...

Хөврөх асуулт #1

Хүн ер нь төрснөөсөө хойш, үхэх хүртлээ ойролцоогоор хэдэн хүнтэй танилцаж, нөхөрлөдөг бол? Хүний амьдралд хичнээн хүн орж гаран, эргэлдэж байдаг бол? Тэр хүмүүс юу үлдээж бас юуг авч явдаг юм? Чи ч гэсэн хэн нэгний амьдралд ороод гарахдаа юу үлдээдэг вэ, юу үлдээсэн бэ? эсвэл юуг нь авч одсон бэ? Зүгээр л гудмаар өнгөрөх хүн надад инээмсэглэл бэлэглэх ч үүнд тооцогдоно, эсвэл хялам хийсэн харц ч юм уу. Огт танихгүй хүмүүс /танилцах ч үгүй/, яагаад ч юм мэдэхгүй хэдхэн үг солидог. Тэгээд л боллоо. Яваад өгнө. Ахиж тааралдахгүй. Магад таарсан ч танихгүй. Гэхдээ холбосон хэдхээн ширхэг үгээрээ чамд асар их зүйлийг бодогдуулж, магад тэр нь чиний амьдралд томоохон өөрчлөлт ч гаргахаар хүчтэй, гүн утгатай үгс байж болох. Насан туршдаа дурсаж явах үл таних этгээд. Чамайг бодолд автуулсан нэгэн. Гэтэл бүр эсрэгээрээ, үргэлж хамт байж чиний амьдралд оролцдог хүмүүсийн үгний үнэ цэнэ хэр вэ? Тэдэнтэй чи үргэлж л үзэл бодлоо солилцож, ярилцдаг. Гэвч тэдний үг чамд хүчтэй нөлөөлж, бодолд автахад хүргэж, ямар нэг өөрчлөлт авчирдаг уу? Мэдээж л дээ. Тун ховор л байх даа. Ухаарал, харуусал. Буруу үгний бус, зөв үгсийн утгыг ухаж ойлгоосой гэж л хүснэм. Хүмүүс орж ирж л байдаг. Гарч явж л байдаг. Тэднээс авах мэдрэмж бас их чухал ч юм шиг. Харах төдийд л төөнөх халуун. Үргэлж хамт байснаар магад юу ч мэдрэхээ болих. Хэцүү еэ. Тэгээд яах ёстой юм? Удах тусам мэдрэмж нь буурч, үг нь үнэ цэнгүй болох уу? Яагаад тэгдэг юм? Эсвэл цаг хугацааг анхных дээр нь зогсоочих л доо. Тэр дэмий юм байна. Тэгэхээр бүр утгагүй. Би үргэлж мэдрэмжиндээ автаж аливаа зүйлийг хийдэг учир юу ч мэдрэхээ болихоос хамгийн их айдаг. Хүмүүс бүгд л мэдэрдэг. Зарим нь зүгээр л юуг, яаж мэдэрч байгаагаа л мэддэггүй болохоос. Юу ч мэдрэхгүй байна гэдэг л. Мэдрэх үү? Мэдэхгүй. Миний толгой дотор юу эргэлдээд байгааг ч мэдэхгүй. Юу ч бичээд байгаа юм? Чааваас..
Бие биедээ сайхан үгс биш, зүгээр үнэнг л хэлцгээе. Тэгэхээр хүмүүс үү? Уурлана. Ууртай болно. Худал байсан ч хамаагүй. Тэд гоё хачирлаж начирласан үгс сонсохыг хүсдэг. Ингэхэд "үнэн" гэж юуг хэлээд байгаа юм? Хүн бүрийн хариулт өөр. Яг "үнэн"-дээ мэдэх ч үгүй. Замбараагүй бодлууд хөвөрсөөр, зогсох цэг үгүй юм даа. Хүн ер нь үхэхдээ л бодохоо болих болов уу? Эсвэл үхсэн ч гэсэн бодсоор л байдаг юм болов уу? Үхээд бие нь үлдээд сүнс нь явахдаа бодол, сэтгэлээ аваад явдаг юм уу? Тэгдэг л юм байлгүй дээ. Хэн мэдэхэв. Тэгээд хаачдаг юм бол? Дээшээ юу? Яагаад хажуу тийшээ биш гэж? Доошоо ч байж болно шт. Бүр голд нь гацчихдаг ч юм билүү, хэн мэдлээ. Ер нь тэгээд "бодол", "сэтгэл" гэж гарт баригдахгүй, нүдэнд үзэгдэхгүйгээс хойш. Хамаа ч алга. Гэхдээ хаяж болохгүй шүү. Хумьж бас болохгүй. Өргөжүүлэх хэрэгтэй. Тэлэх хэрэгтэй. Гээд хамаа намаагүй юмаар оролдох ч хэрэггүй. Миний хувьд хэрэггүй зүйл, чиний хувьд хэрэгтэй ч юм уу? Борооны үнэр ч сайхан шүү. Тунгалаг гэж жигтэйхэн. Борооны дараа тэр лагерын үзэсгэлэнтэйг ээ. Яагаад? Өвөл цас биш борооны тухай бодоод л. Цасыг бороогоор төсөөлөөд л. Тэгсэн хэрнээ цасыг санахыг яана. Ямар муухай юм бэ? Цас үнэндээ хар өнгөтэй. Тийм гэж үү? Тэмээний хөшөөнүүд яагаад хойшоо явдаг юм бол? Хаха. Хөшөө явдаг юм уу? Миний толгой дотор явдаг бас яридаг юм.
За, одоо энэ бүхнийг хүчээр л дуусгахгүй бол, хоёр хоногийн дараа ч үргэлжилсээр л суух байх. Тог тасарчихаасай билээ. Гэрлийн хурднаас хурдан зүйл байдаг л байх даа? Ханан дээр явж байгаа жоомыг тогоор цохиулвал яаж үхэх бол? Хөлдөж үхсэн муурны сүнс хайчсан бэ? Би санамсаргүй тагтаа дайраад алчихсан. Би хүсээгүй. Мэдээгүй. Айгаад харж ч чадаагүй. Тэр хаачсан юм? Оршуулах гэсээр байтал алга болчихсон байх юм. Гэхдээ ээж хэлэхдээ "Хотын тагтаанууд цус нь ойртоод тэнэг болчихсон" гэсэн. Хүн, машинаас ч үргэхгүй, хөлдүү. Дээр үеийн тагтаанууд тэгдэггүй байсан гэсэн. Үнэн үү? Тэгэхдээ би золибон нохдыг үзэн яддаггүй. Тэдэнд би сайн. Яагаад? гэвэл ямар ч шалтгаангүй. Бас би өрөвддөг. Тэр харцнаас нь чи юу мэдэрдэг вэ? Тоглоом ч үгүй. Зарим хүний харцнаас ч гүн байдаг шүү. Би нүдрүү нь ширтэж, юун тухай бодож буйг нь таах дуртай. Гэвч, тэндээс нэг ч гэгээлэг бодол олоогүй юм даа. Хүмүүс нохойны нүдрүү ширтэхдээ өөрсдөө юу боддог бол? Нохой тэндээс гэгээлэг зүйл олдог болов уу? Миний харцнаас? Эсвэл зүгээр ясны тухай боддог юм болов уу? Үгүй дээ. Тэд бидэн шиг тэнэг биш. Ухаантай. Би хайртай. Саяхан, саяхан ч гэж сарын өмнө би "Хайр бол алдаа" гэдэг өгүүллэг уншсан. Нэр нь нялуун л болохоос, агуулга нь таалагдсан. Шоколадны хордлогонд орж үзэх юмсан. Шоколадаар бөөлжих ямар байдаг бол? Ямар амтагдах бол? Бор өнгөтэй байх уу, ногоон өнгөтэй байх болов уу? Би хэт их цадахыг үзэн яддаг. Дургүй мэдрэмжүүдийн нэг. Уцаар төрөөд байдаг юм. Гэтэл хүмүүс цадахыг л хүсдэг, тийм үү? Үгүй юм уу? Ходоод бага зэрэг хоосон явахад би дуртай. Заримдаа бүр гол харлаад, гэдэс дугарах чимээнээс төрдөг мэдрэмжинд татагдана гээ. Гаж юм бэ? гэхдээ би хоолонд дуртай, амттанд бүр нугасгүй. Харин тамхи? Сайн мэдэхгүй юм. Амттангаас гарахын тулд тамхинд орох гэж хүртэл үзсэн гэвэл яах уу? Даанч бүтэлтэй болоогүй ээ. Хүмүүс тамхинаас ямар мэдрэмж авдаг юм? Ёстой бүү мэд. Газар доор хэдэн мянган утас байдаг бол? бас төмөр? хог хаягдал ч юмуу? эсвэл яснууд? Өдөр бүр нэмэгддэг байх даа? Тэгээд тэд газар доор ороод хаачих уу? тэндээ байсаар л байх уу? Тэнгэр харин, өөртөө юуг ч агуулахгүй. Агуулдаг ч юм билүү? би мэдэхгүй ээ. За, одоо жинхнээсээ зогслоо. Гэхдээ автобусны зогсоол дээр хүмүүс даарч байгаа байх даа?

Шилэн доорх цэцэгс

Түүний сэтгэл дотор юу байдаг бол?  Завсраар нь чимээгүйхэн ажвал, цасны шалбааган дээр тунарч үлдсэн нойтон шаргал навч, бас шороотой хутгалдан замын захад хөсөр хаягдсан гунигийн шаргал өнгөтэй навчсууд. Өөр юу байна? Шилэн хорго. Дотор нь маш тунгалаг зүйл. Тэр бол нулимс юм байна. Дэндүү эмзэг юм, бараг хүрэх нь байтугай ширүүхэн харах төдий л бүх зүйл нь хагарч бутраад юу ч үгүй болчихоор. Гэхдээ л гайхалтай, хараад л баймаар үзэсгэлэнтай харагдаж байна. Энэ зүйл яг тэн голд байх чинь. Тэртээ буланд харин нэг бяцхан охин өвдгөө тэврэн суучихаж. Их л гунихарч дээ хөөрхий охин, түүнд юу тохиолдсон юм бол. Царай нь харагдахгүй, нусаа байн байн татах нь сонсогдохыг бодвол уйлж л суугаа бололтой. Жиндүүхэн юмаа, даарч байна. Салхигүй ч дэндүү хүйтэн байна. Хүйтнийг тэсвэрлээд ахиад жоохон ажиглая байз. Өөр юу байна? Ядаж байхад их бүүдгэр юмаа. Хааяа л гэрэл асч унтардаг бололтой.

Хөөх, зун байна. Нов ногоон мод байна. Сонин л юм. Бас навчис нь гунигтайгаар унан нүцгэрсэн мод ч байх юм. Хүчтэй салхи гарахад л үлдсэн хэдэн навчис нь хийсэх болтой. Дээр тэнгэр байх ба дэндүү гүн хөх агаад үй олон однууд гялтганан харагдаж буй. Хязгаар гэж үгүй мэт. Мөн томоос том, гүнээс гүн цэнхэртэн харагдах нуур үзэгдэнэ. Тодоос тод гялалзах одод тунгалаг авч уйтай юм. Мэлтэлзэн харагдах нуур харин тун чиг нууцлаг юм. Тэнд чухам юу байгаа, тийшээ орвол хаа хүрэхийг мэдэх хүн ер үгүй. Харин гишгэж буй газрыг харахад, үзэсгэлэнтэй гоёмсог цэцгүүд дээр шил тавьж. Харахад тун эмзэг харагдах тэдгээр нь үнэндээ хүчтэй солир буусан ч үл хагарах, бүхний даахуйц хүчтэй. Сонирхолтой юмаа бас гунигтай юм…

2016.10.06