Хөврөх асуулт #2

Хорин нас дөнгөж гарав уу, үгүй юу л хүмүүс "За одоо хурдан хүнтэй суугаад хүүхэд гарга, залуу байгаа дээрээ эртхэн амьдралаа бод" гэх юм. Манай найзууд, миний үеийн танилууд бүр миний доод үеийнхэн хүртэл амьдрал зохиогоод хүүхэд шуухад гаргаад эхэлчихсэн нь үнэн л дээ. Гэхдээ хүн бүр адилгүй. Яахав үнэхээр нэг нэгнээ олоод, ирээдүйдээ итгэлтэй байгаа, хариуцлагаа ухамсарлаад явж чадна гэж бодож байгаа хүмүүс нь хамаа алга гаргаж л байг л дээ. Хөөрхий тэднийг зарим нь бас "Сурч боловсрох насан дээрээ байж хүүхэд шуухад гаргалаа, сайхан хайран залуу нас, хийж бүтээх ёстой байсан" ч гэнүү. Яагаад хүмүүс яг өөрсдийн гэсэн үзэл бодолгүй байгаа юм бэ? Яагаад тэд зөвхөн нийгмийн хэвшмэл ойлголт ухагдахуунаар яваад байна? Яагаад тэд өөрсдийнхөөрөө шүүн бодож тунгааж, цэгнэж болдоггүй юм? Яагаад тэд юмыг дандаа өнгөцхөн харж, өнгөц хүлээн авдаг юм?
Би энэ гэр бүл зохиох, хүүхэд энэ тэр гэсэн сэдвээс үнэндээ халгадаг. Надад хамаатай ч огт хамааралгүй сэдэв. Би хэнтэй ч энэ талаар ярилцахыг хүсдэггүй. Хүмүүс яриад л эхлэнгүүт аль болох сэдвээ хурдан өөрчлөхийг хичээдэг. Зарим итгэл төрүүлдэг хүмүүстээ бол энэ тухай ямар бодол тээн явдгаа шуудхан хэлдэг. Яагаад бүгдэд хэлдэггүй вэ гэхээр үүнийг маань ойлгож хүлээн авах хүн тун ховор. Тэр юу вэ? гэхээр..
Чи энэ ертөнц дээр хүн төрүүлэхээсээ өмнө өөрөө эхлээд ядаж хүн болох хэрэгтэй. Өөрийгөө олж нээн, өөрийн гэсэн ертөнцөө үүсгэн түүндээ амьдарч, өөрийн гэсэн үзэл бодол, байр суурьтай болох хэрэгтэй. Ямартай ч өөрийгөө тултал нь "ухах" хэрэгтэй. Би хэн бэ? Би юу хүсдэг юм? Би юуны төлөө амьдарч байна? гэх мэт энгийн атлаа эцэс  төгсгөлгүй асуултуудаар өөрийгөө булаад үз. Амьдрал угаасаа ямар ч утга учиргүй, гэхдээ түүнийг учир утгатай болгодог зүйлс бий. Яагаад чи ер нь амьдраад байгаа юм? Чи амьд байна уу эсвэл амьдарч байна уу? Зүгээр л оршин тогтноод байгаа юм биш үү? Яг жинхэнэ утгаараа амьдарч чадаж байна уу? Бүх зүйл нэгэн хэвийн, уйтгартай, өдөр бүр нэг зүйлээ нэг давтамжтай хийж байж, бүхнээс залхаж байж чи яагаад өдий болтол амьдарсаар л байгаа юм? Юуны төлөө? Яах гэж?

Японы нэрт зохиолч, яруу найрагч Рюноскэ Акутагава нэгэнтээ "Хүний амьдрал өөрөө тамаас илүү тамлал юм" гэсэн байдаг. Ерөөс бид энэ дэлхий дээр зовох гэж л ирдэг. Өвдөж үзээгүй, уйлж үзээгүй, зовж үзээгүй хүн нэг ч үгүй. Эхнээсээ эцэс хүртэл хэзээ ч ирэхгүй, юуг ч юм хүлээж энэ насаа өнгөрүүлдэг. Тэр хугацаандаа нэг нэгнээ өвтгөж, өрсөлдөн арцалдаж, атаа хорсол, уур уцаар, увиагүй зан, урвалт, үзэн ядалт зэрэг олон муу зүйлсээр өөрсдийгөө хүрээлүүлж, сүүлдээ бүр түүндээ уусан шингэдэг. Бүх зүйлийн мөн чанарыг таниад, утга учиргүй энэ аймшигт ертөнцөөс явахыг хүссэн ч, бүр хүссэнээ ч хийж чаддаггүй. Яагаад? Бусдад хоргодоод. Өөрийгөө биш өрөөлийг бодоод. Тэгэхээр бид яг хэний төлөө амьд байна? Өөрийнхөө юу эсвэл өөр хэн нэгний төлөө юу? Өөрийнхөө төлөө амьдрах зөв юм уу? Өрөөлийн төлөө амьд байх хэрэгтэй юм уу? Эхлэл үгүй бас эцэс төгсгөлгүй үргэлжлэх эдгээр асуултуудад хариулах үнэн ч гэж үгүй. Үнэн үгүй бол бүх зүйл худлаа гэж үү? Гэвч үнэн гэж байхгүй бол худлаа ч гэж байхгүй. Учир нь худлаа бол үнэний нөгөө тал. Нэг тал нь байхгүй бол нөгөө тал гэж үгүй. Тэгвэл үнэн биш бас худал биш гэвэл, үнэн худал хоёрын голд юу байдаг гэж? Нэгэнтээ ийм аймшигт, харгис хатуу хорвоо ертөнцөд би хэнийг ч "авчрахыг" хүсэхгүй байна. Хэн нэгний, хаа нэгтээ тэнүүчлэн явж байгаа амарлингуй сүнсийг физик биед шилжүүлэн түүнд хорьж цагдан, зовон тарчлаах, дур зоргийг нь боон боомилох. Би тийм "нүгэл" үйлдэхийг хүсэхгүй бас чадахгүй. Угаас энэ гайтай зовлонт хорвоод авчирчихаад дээрээс нь үгүйсгэж, ямар нэг зүйл тулган шаардах шиг аймшигт харгислал өөр бий гэж үү?

За ийм гутранги /миний хувьд гэхдээ гутранги биш, бодит үнэн/ үзлээр бодолгүй бусдын яриагаар, нийгмийн хэвшмэл ойлголт болсон өнөөх "Хүн болж төрөх зүүний үзүүр дээр тогтсон шар будаа" ч билүү нэг тиймэрхүү юмаар нь авч үзээд би хүүхэд төрүүллээ гэж бодъё. За, би хүүхэд төрүүлчлээ. Одоо яах уу? Миний амьдрал тэр чигтээ тэр "хүн"-ээс хамааралтай болно. Би бүх цаг зав, хүсэл сонирхол, ажил мэргэжил гэх мэт өөрийн гэсэн бүхнээ түүнээс болж золиосолж бас зориулж чадах уу? За, яалт ч үгүй өөрөө зовон барин, уйлан хайлан өврөөсөө унагасан юм болохоор чадахгүй байсан ч чадах ёстой болно. За, чадлаа гэж бодъё. Бид хамаг юмаа золиослоод, өөрийгөө умартаад яаж ийгээд нөгөө "хүн"-ийг өсгөлөө, том болголоо. Цэцэрлэг, сургуульд орууллаа. Тэр "хүн" том болохын хирээр түүний ертөнц бас томорно. Нэг ёсондоо би өөрийн гэсэн ертөнцтэй, үзэл бодол, байр суурьтай "хувь хүн". Гэтэл өнөө "хүн" чинь надаас төрсөн ч гэсэн бас л өөр нэг "хувь хүн", өөр нэг "ертөнц" бий болно. Бид яаж ч өөрийнхөөрөө хүмүүжүүллээ гэсэн биднээс хамаарахгүй зүйл гэж бас бий. Үүн дээр юу үүсэх вэ? гэхээр ЗӨРЧИЛ. Мэдээж өөр хоёр "ертөнц" зөрчилддөг, нэг нэгтээ бие биенийхээ үзэл бодлыг тулгаж, өөртэйгөө адил ертөнц үүсгэх эсвэл өөрийнхөө ертөнцөд амьдрахыг шаардана. Би үүнийг хүлээж авч чадах уу? Би үүнийг түүнд тулгахгүй байж чадах уу? Бид түүний оршихуйг бүтээсэн атал тэр бидний хүссэнээр биш тэс хөндлөн ертөнц үүсгэчихсэн, түүндээ ганцаараа амьдармаар байна гэвэл  яах вэ? Зөвшөөрөөд явуулж чадах уу? Түүнд өөрсдийгөө хамаатуулахгүй байж чадах уу? Түүнээс юу ч харалгүй тайван, өөрийхөөр нь байлгаж тэвчих үү?  Үгүй. Мэдэхгүй. Ямартай ч би чадна гэж хэлж чадахгүй. Учир нь хэн нэгэн этгээд миний ертөнцөд дур зоргоороо халдан, юуг ч юм тулган шаардахыг би тэвчихгүй. Үүнтэй адил тэр ч бас үүнийг тэвчихгүй шүү дээ. Адилхан л хүн хойно. Гэхдээ, би бас түүнийг бусадтай л адилхан хэвшмэл ойлголттой, юмыг өнгөцхөн авч үздэг болохыг ч хүсэхгүй. Хэрэв тийм болвол би бас л өөрийн гэсэн ертөнц үүсгэхийг түүнээс шаардах байх. Яагаад ч надаас гарсан "зүйл" тийм болох ч учиргүй. За тэр. Ингээд л эхэлж байгаа биз. Би түүнд тулгаж байна. Ийм л учраас, ийм л учраас би өөрөө их хэцүү хүн учраас бас би түүний "ертөнц"-д юу ч тулгалгүй хүлээн зөвшөөрч, юу ч нэхэлгүй, түүндээ амьдрахад нь садаа болохгүй харин ч хөгжихөд нь тусалж чадах эсэхдээ маш их эргэлзэж байгаа учраас би хэнийг ч энэ "гайхалтай" ертөнцөд авчрахыг хүсэхгүй байна. Үүнээс гадна өөр нэг том асуудал гэвэл хариу нэхэлт. Энэ бол бараг бүх гэр бүлээс ажиглагддаг. Хэн ч энэ дэлхий дээр өөрийнхөө дураар ирье гэж ирдэггүй. Хүмүүс л өөрсдөө хүсэж эсвэл хүсээгүй ч ямар нэг байдлаар ахиад л "хүмүүс" авчирдаг. Тэгээд өсгөж хүмүүжүүлээд, нас бие гүйцсэн хойно нь хариу нэхдэг. "Би чамайг төрүүлсэн, бид чамайг өсгөж хүн болгосон, чи тэгэх ёстой, чи ингэх ёстой, бид чиний хувьд бурхан учир нь чамайг авчирсан, чи бидний үгээр бидний хүссэнээр л явах ёстой" гэх мэт хүүхэд-дээ маш их зүйл тулган шаардаж, хариу нэхдэг. Яагаад? Анхнаасаа түүнийг хүлээн зөвшөөрч, өөрөөрөө байх боломжийг нь хязгаарлах байсан бол яах гэж энэ аймшигт хэрцгий газар авчирсан юм? Хэн ч намайг төрүүлээд өсгөөд өгөөч ээ ээжээ ааваа гэж гуйдаггүй. Өөрсдийнхөө дураар төрүүлж, өсгөчхөөд дараа нь яагаад тэр хүнээс хариу нэхээд байгаа юм? Яагаад түүнийг өөрсдөд нь өртэй юм шиг сэтгэгдэл хар багаас нь төрүүлдэг юм? Яагаад? Хэрэв хэн нэгнийг төрөхөөс өмнө түүний саналыг сонсдог бол үнэндээ энэ хорвоод хэчнээн хүн байх байсан бол? Ер нь хүн байх байсан уу?
Үнэхээр хүмүүс өөрсдийнхөө хүсэл зоргоор л тэр "хүн"-ий оршихуйг бүтээчхээд дараа нь ирэх асар том хариуцлага бүхнийг ухамсарладаггүй. Гэтэл хамгийн чухал зүйл нь тэр шүү дээ. Хүмүүсээс "Яагаад хүүхэдтэй болсон юм?" гээд асуугаад үзээрэй ихэнх нь "Хүүхэд хөөрхөн шүү дээ, хөөрхөн санагдаад", "Дараа нь чамд хэрэгтэй шүү дээ, чамайг хөгширсөн хойно харж хандах хүн байх хэрэгтэй" эсвэл "Хүүхэд төрүүлэх нас болчихсон" ч гэдэг юмуу дандаа нэг иймэрхүү наахнуур хариулт өгнө. Хариулт бүрийн цаад мөн чанар нь ердөө өөрийгөө бодсон өчүүхэн үзэл. Тэд өөрсдийгөө л бодсон байна. Өнөө гарч ирэх хүнийг бодож уу? Түүний үүсгэх ертөнцийн тухай бодсон уу? Харамсалтай нь үгүй.

/Одоогийн байдлаар хүүхдийн тухай миний үзэл бодол ийм л байна, цаг хугацаа улирах тусам мэдээж хүн л хойно өөрчлөгдөж болзошгүй. Эсвэл хэн нэг "сахиусан тэнгэр" гарч ирээд орвонгоор нь эргүүлээд хаячихыг ч үгүйсгэхгүй ээ/

Гэхдээ... харц уу,

Харц уу, харц... Би амьдралдаа олон харцтай тулгарч үзээгүй л дээ. Гэхдээ... гэхдээ л...
Харц их олон янз. Гүн, нууцлаг, хүйтэн, дулаахан, өнгөцхөн, гэгээлэг, тас харанхуй, хоосон, дүүрэн, гунигтай, хуурамч, үнэмшихүйц, ёроолгүй... эхлэл үгүй бас эцэс төгсгөлгүй...

Түүний нүдрүү харах төдийд л төөрч орхино. Тас харанхуй гүнрүү бүдчин унана, хаанаас яаж ирсэн, хаашаа хэрхэн гарахаа мэдэхгүй, гарц ч үгүй. Тэнд ганцхан зүйл л байна. Тэр бол би. Тэнд ганц "би" л байна. Өөр юу ч алга. Хоосон, харанхуй, хүйтэн. Тас хар. Хэсэгхэн зуур ухаан балартаад, толгой хүчтэй эргэнэ. Би хаашаа ч гүйсэн, хаанаас ч зугтсан, ямар ч ялгаа алга. Өчүүхэн төдий цэг ч олж харагдахгүй. Надаас өөр юу ч үгүй. Өөр юу ч... Би яахаа мэдэхгүй төөрөөд, түнэр харанхуй дунд гүйгээд л гүйгээд л... Мэдэхгүй, гэвч хүйтэн байна, даарч байна. Тэр харцанд гэхдээ би дуртай, таалагддаг. Тайвшрал мэдрэгддэг, тэр юу ч үгүй харанхуйгаас өөр, надаас өөр юу ч үгүй атал, би ганцаархнаа атлаа юунаас ч айж эмээх зүйл байхгүй. Санаж байна. Хүйтэн ч таатай мэдрэмж... Миний голдоо ортлоо даардаг ч, эмээдэггүй харц...
Харин түүнийх дэндүү дулаахан бас бүлээхэн, гэхдээ халуу шатсан биш. Гэнэн, цайлган, хайр... Хайр мэдрэгддэг, гэхдээ өнгөцхөн. Тэнд надаас өөр их олон зүйл бий. Тэнд ганц би биш, жаргаж эсвэл мандаж буй нар, зуны ногоон мод, намрын шаргал навчис, өвлийн цагаан цас, хаврын эмзэгхэн цэцэгс... Тэнд их гэгээлэг зүйлс олон бий. Даанч, тэнд би их айдаг. Юунаас ч юм, яагаад ч юм мэдэхгүй, нэг л түгшүүртэй байдаг. Тийм дулаахан харцнаас би яаж айдас мэдэрч байна аа?
Заримдаа түүний харц их гунигтай болдог. Тэнд гунигаас өөр юу ч байдаггүй. Нөгөө гэгээн сайхан зүйлс хаачсан юм, бүү мэд. Хаа нэгтээ нисэн одсон байх. Тэр харцаараа надруу харахад би дургүй ээ. Миний өр өвдөөд байдаг юм. Өр минь бүр өмрөх шиг болоод, би үг ч хэлэх хүчгүй болдог. Тэр үед тэр харцыг харахгүйн тулд, би түүний харцыг цээжиндээ наан тэврэхээс өөр юу ч хийж чаддаггүй. Надад үг хэлэх ч тэнхэл байдаггүй. Учир нь тэнд дэндүү их, бүр дэндүү их, бараг энэ ертөнцийн хамаг уй гуниг, шаналалыг бүгдийг нь түүний харцанд чихээд хийчихсэн мэт санагддаг. Тэр харцаараа надруу харах уу, миний хүсдэггүй ч хүлээдэг харц...
Түүний харц хоосон, хийсвэр зүйлсээр дүүрэн байсан. Тэнд би байсан эсэхийг мэдэхгүй. Гэхдээ тэнд маш гүн хөх нуур, шөнийн гүн хөх оддоор дүүрсэн тэнгэр, хоосон завь, хоёр цахлай, дэндүү шигүү ойн гүн дэх харанхуй, хэний ч биш цуурай, дүрлийсэн том сар... Нар гэхдээ байгаагүй. Огт гардаг ч үгүй байсан. Миний тайлбарлах боломжгүй зүйлс их байсан. Би түүний харцруу харах дэндүү дуртай байж билээ. Өдөржин тэр харцыг эрсээр, арай гэж олоод, хэсэгхэн зуур хараад л асар холын аялалд яваад ирсэн мэт бие минь биш ч сэтгэл минь ихэд "ядардаг" байж. Гэхдээ тэр "ядралтандаа" хичнээн хайртай байлаа даа. Намайг огт өөр ертөнцөд аваачдаг байсан. Яагаад дандаа өнгөрсөн цаг дээр бичээд байна вэ гэвэл, төд удалгүй /гуравхан сарын дараа/ тэр харц өөрчлөгдсөн юм. Би бүр огт таниагүй. Миний хайртай харц, намайг "аялуулдаг" харц үгүй болсон байсан. Хичнээн их халаглаж, харууслаа даа би. Одоо ч тэр... би тэр харцыг хичнээн их үгүйлж байгааг илэрхийлэх ч аргагүй. Хайран харц минь.. тэр миний хайртай, намайг аялуулдаг харцыг чухам хаана, яаж яваад, хэнээс болоод гээчихсэнийг би одоо ч ойлгоогүй. Би мэдэхгүй. Мэдэхийг ч хүсэхгүй байна. Хэрвээ тэр харц яг хэвээрээ байсан бол уу, байсан бол.. би тэр харцтай хамт заавал гайхалтай дурсамж бүтээх байсан. Даанч түүнийх бусадтай л адилхан, надад юу ч өгч чадхааргүй, ямар ч мэдрэмж төрүүлэхээргүй жирийн л харц болсон байсан юм. Миний халагладаг, өөрчлөгдсөн харц... хайран...
Хуял тачаалаар дүүрсэн харцанд би дургүй ээ. Түүнээс болоод цаад мөн чанар нь бүдгэрээд юу ч харагддаггүй, мэдрэмж төрүүлэх юу ч, бүр юу ч байдаггүй. Ганцхан зүйл л дэндүү ил байдаг. Харамсалтай нь тийм харцнууд хаа сайгүй тэнүүчлэн явах юм даа.
Ер нь ихэнх хүмүүсийн харц их адилхан, "өнгөцхөн" байдаг. Магад ганц надад тэгж мэдрэгддэг ч байж болох. Бусдад өөр харагдахыг үгүйсгэхгүй. Харц бүхэнтэй би холбоотой биш ээ. Хажуугаар зөрөөд өнгөрсөн хүнээс ч мэдрэгдсэн зүйл байж болно. Эсвэл бүр хамгийн ойр дотны минь хүн ч байж мэдэх. Өөр сэтгэлд тод үлдсэн харц даанч санагдахгүй байна. Өрөвдөлтэй юм даа, энэ сэтгэл үү...
Гэхдээ надад яг одоо хэрэгтэй байгаа хамгийн чухал зүйлсийн нэг бол... Намайг хөвүүлж бас живүүлж, хөөргөж бас булшилж, хүчилж бас суллаж, өвтгөж бөс өрөвдөж, сэтгэлийг минь хэмхэлж хэдэн хэсэг тасчин хаяаад, сэхээрч ч амжаагүй байхад эргүүлэн тэднийг нийлүүлж, ухааныг минь урагдтал тарчлан тамлан зовоож, уур уцаар гэж юу байдгийг ч умарттал эргээд л энэрэнгүй сэтгэлээр энгэртээ наан эрхлүүлж, тэртээ холын тэнгэрийн оронд аваачин одон дээр суулгаад оройжин ярилцан, тэндээс үсрээд л далайн гүндэх ёроолруу шумбан гунигт бодлуудаа хуваалцан, тэсэлгүй бие биенээ ч хөнөөж чадахуйц, тийм л их зүйлсийг өгөхүйц тэгэхдээ бас авахуйц, үгээрээ ч илэрхийлэх боломжгүй бүхнийг үйлдлээрээ өмнө минь бүтээж бас нурааж, өөрийгөө алдтал минь төөрүүлж бас шинээр төрүүлж, өрөөлийг марттал өөрөөрөө өвчлүүлж, эхлэл ч үгүй, өрнөл ч үгүй, төгсгөл ч үгүй...  өөр нэг ертөнцөд аваачихуйц бас өөрийн минь ертөнцөд амьдруулахуйц, эрүүл ухаанаар бодох ч тэнхэлгүй болтол дотрыг минь согтоон, эргээд л бүхнийг хэвэнд нь оруулахуйц хүчтэй басхүү сул дорой, хүйтэн бас дулаан, хайрж бас хайлуулдаг... Тийм л... тийм нэг л... ХАРЦ... хажууд минь байхгүй ч хамтдаа байдаг тийм харц... хэрэгтэй ч, надад одоо хэрэггүй ээ...

Idiotas

Zhou Yu de huo che

Хамаг бие, сэтгэл сульдаад бүр хөдөлж ч чадах хүчгүй мэт болгодог кино. Мэдэхгүй ээ, би энэ киног хаанаас ч билээ бараг жилийн өмнө харчихаад үзэх гэж хайгаад хайгаад олоогүй юм даг. Дандаа хятад хэл дээр байсан болохоор, ядаж англи сабтай ч олдоогүй. Уйгагүй бас марталгүй хайсны эцэст хэдий дүрс нь муу ч гэсэн англи сабтайгаар олж үзлээ. Хмм.. анх трейлерыг нь үзээд төрсөн сэтгэгдлээс хавь илүү бүтээл юм. Нэг тиймэрхүү барагцаа авчихаад үзэхээр адгаж хэдэн ч хоног хайж билээ.
Хайр? хүсэл? тэмүүлэл? зүгээр л, сэтгэл ч тэр, бие махбод ч тэр бүх юмс сулраад ямар ч хүчгүй болчихлоо, арай гэж л үүнийг бичин сууна. Гар минь хүртэл салгалаад ч байх шиг. Нэг тийм хамаг юмс цөхөрсөн ч юм шиг. Би киноны үйл явдлыг нэгт нэгэнгүй бичхээс илүүтэй надад төрүүлсэн, үлдээсэн мэдрэмжийг буулгахыг зоридог. Эдний харилцаа их төвөгтэй, үгүй ээ, зүгээр л тэд өөрсдөө төвөгтэй болгодог. Би бага байхаасаа л "төгсгөл нь ямар байх огт хамаагүй ээ, жинхэнэ хайртай л учрах юмсан" гэж боддог байсан. Яагаад ч юм тэр бодлыг минь надад эргэн санууллаа. Гэвч амьдрал дээр төгсгөл их чухал бололтой, магадгүй хамгийн чухал зүйл нь төгсгөл байх. Бие биедээ чин сэтгэлээсээ хайртай хүмүүс яагаад ч хамт байж таардаггүй. Тэд нэгнээсээ холдон явж байж л "жинхэнэ хайр" нь үүрд мөнх оршдог. "Энэ бодол чинь шал худлаа шүү дээ, үүрд мөнх биесээ хайрлан хамтдаа өтөлсөн хүмүүс зөндөө бий, манай ээж ааваас ахуулаад л..." гэж хэлэх хүмүүс надад бишгүй. Гэхдээ "жинхэнэ хайр" гэдэг ойлголт нь хүн бүрт харилцан адилгүй, нийгмийн ерөнхий ойлголт болох "үргэлж дэргэд нь үнэнч байж, юу ч тохиолдсон хамтдаа, биедээ түшиг тулгуур болон ханилж, өтлөх..." гэх мэт эцэс төгсгөлгүй бөөн уянгын халилтай тодорхойлолтууд бий. Харин миний хувьд бол би түүнийг "жинхэнэ хайр" гэж хэлж чадахгүй, тэд зүгээр л нэгэндээ татагдсан, дурлалцсан, дассан, өрөвдсөн, тэвчсэн. Тухайн үеийн сэтгэлийн хөөрөлдөө хэт автсан. Тэгээд л болоо. Үүнийг "хайр" гэж нэрийдэж болох, гэвч яавч "жинхэнэ хайр" байж таарахгүй. "Жинхэнэ хайр" бие махбодын хувьд үүрд мөнх хамтдаа байхад яагаад ч зохицохгүй. Хэрэв хамтдаа өтөлвөл тэр жирийн л "хайр" болох болно. Бид "жинхэнэ хайр"-ыг бүтээхийн тулд нэг нэгнээ суллан чөлөөлж, явуулах хэрэгтэй. Хамт байвал бидний өдий болтол босгосон бүхэн юу ч үгүй нуран унах тул.
Би ер хайрын тухай бичих, бодох дургүй л дээ, гэхдээ энэ кино яалт ч үгүй бичхэд хүргэлээ. Төгсгөл нь ямар байх огт хамаагүй ээ, жинхэнэ хайртай л учрах юмсан. Өвдөх байх даа? Үхэж ч магадгүй... Угийн "жинхэнэ хайр" хэзээ ч аз жаргалтай, амар сайхан төгсдөггүй.

Гунигтай ч "Гэрэл"-тэй

Анх учрахдаа би чамайг
Анхнаасаа танисан юм шиг...
Гэж эхлэх энэ дуу миний дуртай дуунуудын нэг. Яагаад ч юм, өмнө нь огт уулзаж, тааралдаж байгаагүй атлаа сэтгэлд нэг л ойр дотно, "нэг тийм" хүмүүс байдаг даа. Эсвэл өмнөх амьдралдаа холбоотой байсан ч юм шиг, хачин мэдрэмж. Тэд чиний амьдралд үүрд үлдэхгүй. Гэхдээ чамд үүрд үлдэх тэр мэдрэмжийг өгөөд л явдаг. Олигтой дурсамж гэх зүйл ч үгүй, ганцхан "мэдрэмж". Тэгээд л боллоо. Ахиад тааралдахгүй. Бүр үг ч сольж үзээгүй хэрнээ харц шүргэлцэх төдий л төрүүлдэг тэр мэдрэмжийг үү. Гэхдээ огтхон ч харамсахгүй. Харин ч талархана.

Ая нь ч тэр, клип нь ч тэр хоорондоо төгс авцалдсан мэт. Хотын гудамж, зам, модод, ягаан тэнгэр, сандал, шарласан навч, сахал, тамхи, цонх, эмэгтэй, төгөлдөр хуур, бөгж, цаг, ээмэг, сахал, шөнийн гудамж, гэрэлнүүд, жолоо, балькон, ягаан хана, хуучин хуур, гал, тамхи, утаа, аяга, гэрэл, ахиад утаа, хэмнэл, буйдан, инээмсэглэл, найзууд, шалны мод, гацуур мод, гунигтай цонх, тусгал, толь, хамтдаа, шивээс, боосон үс, инээд, ахиад л сахал, хуучин хуур тэгээд гэрэл, хотын гудамж, миний дуртай зам, модод, утас, хамтдаа, утаа, гудамж, гандан, ягаан тэнгэр, гэрлийн шон, цонх, эмэгтэй, инээмсэглэл эцэст нь хоосон утаа, ягаан хана. Зүгээр л тун энгийн боловч өгч буй мэдрэмж нь эгэлгүй. Нэг тийм тайвшрал, гуниг, хоосон гэхдээ сайхан холилдсон. Санаа алдалт. Сонсох бүрт дотор минь бүдэгхээн "гэрэл"-үүд асаах шиг л болдог. /Яг л клип нь дээр гардаг фокус нь таараагүй, жижиг гэрлүүд шиг/ Гэхдээ энэ гэрэл хэзээ ч тодорч, гялбахгүй. Үүрд тиймээрээ л байна, чухам үнэ цэн нь энд л буй.
Мөн дууны үгс заримдаа их энгийн ойлгомжтой ч, бас ойлгомжгүй. Гэхдээ ойлгогдохуйц. Томоожоогүй хүүхэд шиг. Эдгээр үгс яг л, ийм л хоолойноос урсан гарахуйц, дэндүү сайн зохицно. Ая нь бас дэндүү гэнэн санагдана.
Яг цасан ширхэг шиг болхоор чинь
Хараад суух надад тааламжтай сайхан
Хайрлаад л баймаар чиний чимээ
Дулаахан зөөлөн...

Хөврөх асуулт #1

Хүн ер нь төрснөөсөө хойш, үхэх хүртлээ ойролцоогоор хэдэн хүнтэй танилцаж, нөхөрлөдөг бол? Хүний амьдралд хичнээн хүн орж гаран, эргэлдэж байдаг бол? Тэр хүмүүс юу үлдээж бас юуг авч явдаг юм? Чи ч гэсэн хэн нэгний амьдралд ороод гарахдаа юу үлдээдэг вэ, юу үлдээсэн бэ? эсвэл юуг нь авч одсон бэ? Зүгээр л гудмаар өнгөрөх хүн надад инээмсэглэл бэлэглэх ч үүнд тооцогдоно, эсвэл хялам хийсэн харц ч юм уу. Огт танихгүй хүмүүс /танилцах ч үгүй/, яагаад ч юм мэдэхгүй хэдхэн үг солидог. Тэгээд л боллоо. Яваад өгнө. Ахиж тааралдахгүй. Магад таарсан ч танихгүй. Гэхдээ холбосон хэдхээн ширхэг үгээрээ чамд асар их зүйлийг бодогдуулж, магад тэр нь чиний амьдралд томоохон өөрчлөлт ч гаргахаар хүчтэй, гүн утгатай үгс байж болох. Насан туршдаа дурсаж явах үл таних этгээд. Чамайг бодолд автуулсан нэгэн. Гэтэл бүр эсрэгээрээ, үргэлж хамт байж чиний амьдралд оролцдог хүмүүсийн үгний үнэ цэнэ хэр вэ? Тэдэнтэй чи үргэлж л үзэл бодлоо солилцож, ярилцдаг. Гэвч тэдний үг чамд хүчтэй нөлөөлж, бодолд автахад хүргэж, ямар нэг өөрчлөлт авчирдаг уу? Мэдээж л дээ. Тун ховор л байх даа. Ухаарал, харуусал. Буруу үгний бус, зөв үгсийн утгыг ухаж ойлгоосой гэж л хүснэм. Хүмүүс орж ирж л байдаг. Гарч явж л байдаг. Тэднээс авах мэдрэмж бас их чухал ч юм шиг. Харах төдийд л төөнөх халуун. Үргэлж хамт байснаар магад юу ч мэдрэхээ болих. Хэцүү еэ. Тэгээд яах ёстой юм? Удах тусам мэдрэмж нь буурч, үг нь үнэ цэнгүй болох уу? Яагаад тэгдэг юм? Эсвэл цаг хугацааг анхных дээр нь зогсоочих л доо. Тэр дэмий юм байна. Тэгэхээр бүр утгагүй. Би үргэлж мэдрэмжиндээ автаж аливаа зүйлийг хийдэг учир юу ч мэдрэхээ болихоос хамгийн их айдаг. Хүмүүс бүгд л мэдэрдэг. Зарим нь зүгээр л юуг, яаж мэдэрч байгаагаа л мэддэггүй болохоос. Юу ч мэдрэхгүй байна гэдэг л. Мэдрэх үү? Мэдэхгүй. Миний толгой дотор юу эргэлдээд байгааг ч мэдэхгүй. Юу ч бичээд байгаа юм? Чааваас..
Бие биедээ сайхан үгс биш, зүгээр үнэнг л хэлцгээе. Тэгэхээр хүмүүс үү? Уурлана. Ууртай болно. Худал байсан ч хамаагүй. Тэд гоё хачирлаж начирласан үгс сонсохыг хүсдэг. Ингэхэд "үнэн" гэж юуг хэлээд байгаа юм? Хүн бүрийн хариулт өөр. Яг "үнэн"-дээ мэдэх ч үгүй. Замбараагүй бодлууд хөвөрсөөр, зогсох цэг үгүй юм даа. Хүн ер нь үхэхдээ л бодохоо болих болов уу? Эсвэл үхсэн ч гэсэн бодсоор л байдаг юм болов уу? Үхээд бие нь үлдээд сүнс нь явахдаа бодол, сэтгэлээ аваад явдаг юм уу? Тэгдэг л юм байлгүй дээ. Хэн мэдэхэв. Тэгээд хаачдаг юм бол? Дээшээ юу? Яагаад хажуу тийшээ биш гэж? Доошоо ч байж болно шт. Бүр голд нь гацчихдаг ч юм билүү, хэн мэдлээ. Ер нь тэгээд "бодол", "сэтгэл" гэж гарт баригдахгүй, нүдэнд үзэгдэхгүйгээс хойш. Хамаа ч алга. Гэхдээ хаяж болохгүй шүү. Хумьж бас болохгүй. Өргөжүүлэх хэрэгтэй. Тэлэх хэрэгтэй. Гээд хамаа намаагүй юмаар оролдох ч хэрэггүй. Миний хувьд хэрэггүй зүйл, чиний хувьд хэрэгтэй ч юм уу? Борооны үнэр ч сайхан шүү. Тунгалаг гэж жигтэйхэн. Борооны дараа тэр лагерын үзэсгэлэнтэйг ээ. Яагаад? Өвөл цас биш борооны тухай бодоод л. Цасыг бороогоор төсөөлөөд л. Тэгсэн хэрнээ цасыг санахыг яана. Ямар муухай юм бэ? Цас үнэндээ хар өнгөтэй. Тийм гэж үү? Тэмээний хөшөөнүүд яагаад хойшоо явдаг юм бол? Хаха. Хөшөө явдаг юм уу? Миний толгой дотор явдаг бас яридаг юм.
За, одоо энэ бүхнийг хүчээр л дуусгахгүй бол, хоёр хоногийн дараа ч үргэлжилсээр л суух байх. Тог тасарчихаасай билээ. Гэрлийн хурднаас хурдан зүйл байдаг л байх даа? Ханан дээр явж байгаа жоомыг тогоор цохиулвал яаж үхэх бол? Хөлдөж үхсэн муурны сүнс хайчсан бэ? Би санамсаргүй тагтаа дайраад алчихсан. Би хүсээгүй. Мэдээгүй. Айгаад харж ч чадаагүй. Тэр хаачсан юм? Оршуулах гэсээр байтал алга болчихсон байх юм. Гэхдээ ээж хэлэхдээ "Хотын тагтаанууд цус нь ойртоод тэнэг болчихсон" гэсэн. Хүн, машинаас ч үргэхгүй, хөлдүү. Дээр үеийн тагтаанууд тэгдэггүй байсан гэсэн. Үнэн үү? Тэгэхдээ би золибон нохдыг үзэн яддаггүй. Тэдэнд би сайн. Яагаад? гэвэл ямар ч шалтгаангүй. Бас би өрөвддөг. Тэр харцнаас нь чи юу мэдэрдэг вэ? Тоглоом ч үгүй. Зарим хүний харцнаас ч гүн байдаг шүү. Би нүдрүү нь ширтэж, юун тухай бодож буйг нь таах дуртай. Гэвч, тэндээс нэг ч гэгээлэг бодол олоогүй юм даа. Хүмүүс нохойны нүдрүү ширтэхдээ өөрсдөө юу боддог бол? Нохой тэндээс гэгээлэг зүйл олдог болов уу? Миний харцнаас? Эсвэл зүгээр ясны тухай боддог юм болов уу? Үгүй дээ. Тэд бидэн шиг тэнэг биш. Ухаантай. Би хайртай. Саяхан, саяхан ч гэж сарын өмнө би "Хайр бол алдаа" гэдэг өгүүллэг уншсан. Нэр нь нялуун л болохоос, агуулга нь таалагдсан. Шоколадны хордлогонд орж үзэх юмсан. Шоколадаар бөөлжих ямар байдаг бол? Ямар амтагдах бол? Бор өнгөтэй байх уу, ногоон өнгөтэй байх болов уу? Би хэт их цадахыг үзэн яддаг. Дургүй мэдрэмжүүдийн нэг. Уцаар төрөөд байдаг юм. Гэтэл хүмүүс цадахыг л хүсдэг, тийм үү? Үгүй юм уу? Ходоод бага зэрэг хоосон явахад би дуртай. Заримдаа бүр гол харлаад, гэдэс дугарах чимээнээс төрдөг мэдрэмжинд татагдана гээ. Гаж юм бэ? гэхдээ би хоолонд дуртай, амттанд бүр нугасгүй. Харин тамхи? Сайн мэдэхгүй юм. Амттангаас гарахын тулд тамхинд орох гэж хүртэл үзсэн гэвэл яах уу? Даанч бүтэлтэй болоогүй ээ. Хүмүүс тамхинаас ямар мэдрэмж авдаг юм? Ёстой бүү мэд. Газар доор хэдэн мянган утас байдаг бол? бас төмөр? хог хаягдал ч юмуу? эсвэл яснууд? Өдөр бүр нэмэгддэг байх даа? Тэгээд тэд газар доор ороод хаачих уу? тэндээ байсаар л байх уу? Тэнгэр харин, өөртөө юуг ч агуулахгүй. Агуулдаг ч юм билүү? би мэдэхгүй ээ. За, одоо жинхнээсээ зогслоо. Гэхдээ автобусны зогсоол дээр хүмүүс даарч байгаа байх даа?

Шилэн доорх цэцэгс

Түүний сэтгэл дотор юу байдаг бол?  Завсраар нь чимээгүйхэн ажвал, цасны шалбааган дээр тунарч үлдсэн нойтон шаргал навч, бас шороотой хутгалдан замын захад хөсөр хаягдсан гунигийн шаргал өнгөтэй навчсууд. Өөр юу байна? Шилэн хорго. Дотор нь маш тунгалаг зүйл. Тэр бол нулимс юм байна. Дэндүү эмзэг юм, бараг хүрэх нь байтугай ширүүхэн харах төдий л бүх зүйл нь хагарч бутраад юу ч үгүй болчихоор. Гэхдээ л гайхалтай, хараад л баймаар үзэсгэлэнтай харагдаж байна. Энэ зүйл яг тэн голд байх чинь. Тэртээ буланд харин нэг бяцхан охин өвдгөө тэврэн суучихаж. Их л гунихарч дээ хөөрхий охин, түүнд юу тохиолдсон юм бол. Царай нь харагдахгүй, нусаа байн байн татах нь сонсогдохыг бодвол уйлж л суугаа бололтой. Жиндүүхэн юмаа, даарч байна. Салхигүй ч дэндүү хүйтэн байна. Хүйтнийг тэсвэрлээд ахиад жоохон ажиглая байз. Өөр юу байна? Ядаж байхад их бүүдгэр юмаа. Хааяа л гэрэл асч унтардаг бололтой.

Хөөх, зун байна. Нов ногоон мод байна. Сонин л юм. Бас навчис нь гунигтайгаар унан нүцгэрсэн мод ч байх юм. Хүчтэй салхи гарахад л үлдсэн хэдэн навчис нь хийсэх болтой. Дээр тэнгэр байх ба дэндүү гүн хөх агаад үй олон однууд гялтганан харагдаж буй. Хязгаар гэж үгүй мэт. Мөн томоос том, гүнээс гүн цэнхэртэн харагдах нуур үзэгдэнэ. Тодоос тод гялалзах одод тунгалаг авч уйтай юм. Мэлтэлзэн харагдах нуур харин тун чиг нууцлаг юм. Тэнд чухам юу байгаа, тийшээ орвол хаа хүрэхийг мэдэх хүн ер үгүй. Харин гишгэж буй газрыг харахад, үзэсгэлэнтэй гоёмсог цэцгүүд дээр шил тавьж. Харахад тун эмзэг харагдах тэдгээр нь үнэндээ хүчтэй солир буусан ч үл хагарах, бүхний даахуйц хүчтэй. Сонирхолтой юмаа бас гунигтай юм…

2016.10.06

Мэдэхгүй

"Хэрвээ бид үүрд хамт байвал
би чамайг хангалттай хайрлаж
чадах болов уу?" гэж тэр түүнээс асуусан.
"Хайрлахад хүртэл хэцүү юмаа,
би чамайг хайрлаж чадахуйц хүчтэй
болоод эргээд ирнэ" гэж тэр түүнд хэлсэн.

Тэд хэн хэнийхээ хувьд огтхон ч "алдаа" байгаагүй. Зүгээр л, хэдий бие биедээ сэтгэлтэй ч хамт байх тавилангүй хүмүүс байдаг даа. Яг л тийм. Одоохондоо би сайн тайлбарлаж бичих чадал минь хүрэхгүй байгаа тул хэзээ нэгэн цагт үүнийгээ дуусганаа.

2016.11.27 

Бальконы найз

Тэд өвлийн улиралд дургүй ээ. Гэхдээ хүүхдүүд л болсон хойно мэдээж будрах цасыг хараад догдолдог, цасаар байлдаж тоглох, цасах хүн хийх дуртай. Мөн шинэ жил бол өвөлд дурлах хамгийн том шалтгаан. Тэдний хувьд аль аль нь өвлийн улиралыг нууцхан хүлээдэг нь үнэн. Үүнийгээ бие биедээ хэлэх  байтугай өөрсдөө дотроо хүлээн зөвшөөрхийг ч үл хүснэ. Нэг л зүйлээс санаа зовсондоо тэр.

Хот бүхэлдээ цагаанаар хучигдаж, хажуугаар зөрөх хүмүүсийн хацар ягаарч, сормуус нь хөлдсөн байхыг тэд харах дуртай. Тагтаршсан цасан дээр хальтарч унах хүмүүсийг шоолон инээх ч бас хөгжилтэй. Модод, зам, замын дэргэдэх түцнүүд, хашлага, айлуудын цонх, машины зогсоол, тоглоомын талбай, төмөр гулсуур, олс нь тасарсан савлуур, хоосон саравч, хуучин грашнууд, тагтаа, болжмор, тэнэмэл муур, золибон ноход, тэгээд хүмүүсийг ажиглан харах дуртай. Нэг нь долоон давхарт нөгөө нь яг доод давхарт амьдардаг тэдний цонхоор дээрх бүх зүйлс нэгд нэгэнгүй харагдана. Тэд бол бальконы найзууд юм. Уг нь зуны улиралд орой ч бай өдөр ч бай хэдэн цагаар ч хамаагүй тагтан дээрээ зогсоод хамтдаа “ажиглалт” хийж ярилцдагсан. Бүр хамт тоглодог найзуудаа хүртэл хараад шоолно гээч. Харин өвөл бол тэдний ярилцах цаг тун бага. Ийм учраас л тэд өвөлд дургүй. Тэд нэг байранд амьдардаг ч хэзээ ч гадаа гарахдаа хамтдаа тоголж байгаагүй. Гадаа найзуудтайгаа тоголж байхдаа нэг нэгтэйгээ таардаг боловч танихгүй хүмүүс шиг л дуугуй зөрцгөөнө. Яагаад ч юм, балькон дээрээ байхдаа л тэр хоёр жинхэнэ дотны найзууд болон хувирна. Харин бусад үед их хөндий, жирийн л хөршүүд аятай. 

Харамсалтай нь өвлийн улирал аль хэдийн ирсэн учир тэдний уулзалтын цаг багассан. Бусад улирал бол бараг өдөр бүр балькон болон цонхоороо уулзаж элдвийг хүүрнэдэг хоёр маань долоо хоногт ганц л уулзалдана. Заримдаа бүр арав хоноод нэг уулзах үе ч тохионо. Уулзалтын цаг ч хамгийн ихдээ гучин минут хүрэхтэй үгүйтэй болно. Тэдэнд өөрсдийн гэсэн дохио зангаа хүртэл байдаг. Хэрэв паараа хурдан хэмнэлтэй гурав гурваар ес зохивол яаралтай гарч ирээрэй гэсэн үг, харин жигд хэмнэлээр найм зохивол 10 минутын дараа уулзана шүү гэсэн үг. Түүнчлэн байрныхандаа хүртэл инээдтай хоч, нууц нэр өгсөн. За тэр ч яахав, одоо 42 хоногийн дараа шинэ жил болох нь. Он гарахаас  яг 35 хоногийн өмнө өнөө хоёр найз маань уулздаг “заншилтай” билээ. Уулзахад ердөө долоо хоног л үлдэж.

Гэнэт нэг орой доод давхрын найз хичээлээ хийгээд сууж байтал яаралтай дохио ирлээ шүү. Паарыг хурдан хэмнэлтэй цохиод унах нь тэр. “Яасан юм болдоо? Уг нь уулзахад гуравхан хоног л дутуу байсан юмсан, нэг гэнтийн юм л болждээ” гэсээр хичээлээ ч хураалгүй босч цонхоо нээн дээш өлийтөл, амнаас нь уур савсах өнөөх найз нь байдгаараа инээчихсэн “Сайн уу? хичээлээ хийж байв уу? би харин чамд нэг юм харуулах гээд, энийг хараа би өнөөдөр ийм хөөрхөн жижигхэн гөлөг авсан” гээд бяцхаан цагаан гөлөгний толгой цухуйлгав.

- “Тэгээд наадахаа л харуулах гэж дуудсан юм уу? хүн завгүй байхад” гээд ундуйцан асуутал,      

         -“Үгүй ээ, чи өмнө нь нохойтой байсан шүү дээ, тэгээд чамаас нохойны хоол асуух гээд, энэ ердөөсөө юу ч иддэггүй ээ гурав хоногийг хүлээсээр байтал өлсөөд үхчихвэл яах юм? Чи хар л даа эгдүүтэй байгаа биздээ?” гээд ахин жижигхэн гөлөгний толгойг гаргалаа.

- “Хөөрхөн л юм. Гэхдээ ямар хоол байсныг нь би сайн санахгүй байнаа, ах л авчирч өгч байсан. Нохойны зурагтай ногоон ууттай байсан санагдаж байна. Том дэлгүүрүүдээр байдаг гэсэн. Бас хамаагүй юм өгч болохгүй шүү гэдэс нь өвдчихнө. Ээж аав чинь тэгээд хамт байхыг зөвшөөрсөн юмуу?”

- “Зөвшөөрсөөн. Заза, ойлголоо. Одоо цонхоо хаахгүй бол хүйтэн оруулаад гээд эмээ загнаад байна, баяртай” гээд дотогш орлоо. Харин доод давхрын найз дотогш орсонгүй, цонхоороо хүйтэн агаар амьсгалан хэсэг ширтсэнээ санаа алдаад цонхоо хаав. Хичээлийн ширээн дээрээ эргэн очин даалгавараа дуусгах гэсэн боловч гөлөгөө санаад нулимс нь дүүрээд ирлээ. Жилийн өмнө түүний төрсөн өдрөөр нагац ах нь жижигхэн бор гөлөг бэлэглэсэн боловч ээж аав нь гэртээ хамт байлгахыг зөвшөөрөөгүй юм. Шинэ эзэн олтлоо сар гаран хамт байхдаа бие биедээ учиргүй их дасч гөлөгөө явуулдаг өдөр хоолоо ч идэлгүй өрөөндөө хөнжилөө толгой дээгүүрээ нөмрөөд уйлж уйлж байгаад унтсан. “Хөөрхий минь, хаана юу хийж явдаг болдоо? За яахав, ядаж манай найз гөлөг тэжээж болно гэдэг сайн хэрэг” гээд нулимсаа арчин эргэн хичээлдээ орлоо.

Тэд тэжээвэр амьтад, ангийхан, байрны найзууд, зусланд өнгөрүүлсэн өдрүүд, ээж аавдаа хэрхэн загнуулсан тухай, эмээ өвөө дээрээ очихдоо юу авсан, ах дүүтэйгээ хэрхэн маргалдсан, чихмэл тоглоом сонирхохоо больсон, шинэ гутал, үзсэн хүүхэлдэйн кино, байрны гадаа сүү зардаг хүү, ойрхон шинэ дэлгүүр нээгдсэн тэнд үлээдэг том бохь зардаг, ирээдүйд ямар мэргэжилтэй ямар хүн болох, орцны жижүүрийн хүүхэд, лифт гацсан тухай гээд бүхий л сэдвийн талаар ярилцдаг. Тэдний ярианд ер нь хязгаар гэж үгүй бөгөөд их эмх цэгцгүй явдаг, ээж юмуу эмээ нь “Цонхоо одоо хаа” гэж хэлэхэд л тэд сэхээ авцгаана. Гэхдээ л тэд бие биетэйгээ өвөл ч хамаагүй бальконоороо харилцахыг төрсөн өдрийн бялуу бэлэгнүүдээсээ илүүд үздэг. Ялангуяа зуны үдэш тагтан дээрээ гудас дэвсээд дээшээ харан хэвтээд од, сар, огторгуйн тухай эсвэл бүр өдөр идсэн элэгний нухаштай талх, уусан лемонтой цай, ээжийнхээ авчирсан аарцтай боовны тухай ярилцахдаа тэд аль аль нь үзэх дуртай америк цуврал киногоо ч умартдаг билээ.

-             За сайнуу? Шинэ жил болоход 35 хоног үлдсэн байна шүү дээ. Чи догдолж байна уу? Манайх ирэх долоо хоногт гацуураа засна гэсэн.

-             Тиймүү? Ийм эрт үү? Үгүй гэхдээ яахав гоё л юм, би энэ удаа яагаад ч юм нэг их догдлохгүй байна өө.

-             Яагаад? Шинэ жил шүү дээ, бүх юм шинэ болно гээд боддоо, би нээрээ ирэх жил бас шинэ сургуульд орно, ээж намайг том болж байгаа болохоор өөр сургуульд оруулна гэсэн, гэхдээ яг юу яриад байгааг нь би сайн ойлгоогүй ээ.

-             Ммм.. Шинэ жилээр хүмүүс хүслээ шивнэдэг шүү дээ, чи юу хүсэхээ бодсон уу?

-             Би юу? Би багш гэрийн даалгавар бага өгөөсэй л гэж хүсэж байна, бас шинэ дугуйтай болмоор л байна. Чинийх юу юм?

-             Би ч гэсэн дугуйтай болмоор л байна. Би хурдан зун болоосой л гэж бодож байна. Гэхдээ миний шивнэх хүсэл нууц, би хэлэхгүй ээ.

-             Өдөр манай дүү хүүхэлдэй үзэж сууж байгаад нойрмоглоод сандал мөргөчихсөн. Хөөрхий өвдсөн л байх даа.

-             Хэхэ.. өөрөө унасан хүүхэд уйлдаггүй биздээ, би өглөө хичээлдээ явж байхаад аймар том гуталтай ах харсан, тэр лав халк байсан байх аа…

гэх мэтчилэн тэдний замбараагүй яриа 38 минут өрнөлөө. Цонхоо хаагаад гэртээ орсны дараа хоёулаа цээжиндээ нэг л дулаан зүйлийг мэдэрдэг. Хэдэн өдрийн турш дотор нь бугшаад байсан бүхнийг гаргасан мэт. Тэд үргэлж л тун энгийн, өдөр тутмын зүйлсээ ярилцах авч эдгээр нь тэдэнд хэзээ ч дэмий чалчаа мэт санагддаггүй. Бие биенээ хүлээцтэй сонсож, чадахаараа зөвлөгөө өгч, чулууны тухай ч хамаагүй өөрсдийн үзэл бодлоо ний нуугуй солилцож, өөр юу ч бодолгүй яг тухайн цаг мөчөө мэдэрнэ. Үүний цаана асар том хүндлэл, цайлган сэтгэл буйг тэд одоогоор ухаарах болоогүй ч чухам үүнд тэдний уулзалтын үнэ цэн оршино. Бальконы нөхөрлөл ирээдүйд нь хэзээ ч мартагдахааргүй гайхалтай дурсамж болон үлдэнэ гэдгийг одоогоор тэд яахин мэдэх билээ.

Үргэлжлэл бий... 

Eternal Sunshine of The Spotless Mind

 

The Royal Tenenbaums

Нэгэн гэр бүлийн тухай кино. Бүгд өөр өөрийн гэсэн этгээд үзэл бодол, зан араншинтай. Хүүхдүүд нь том болоод тусдаа гарч, эцэг эх нь салсан ч яг нэг цаг мөчид ямар нэг шалтгаанаар бүгд эргээд төрсөн гэртээ цуглана. Миний дуртай дүр бол өргөмөл охин болох Маргот.

Amelie

Amelie бол миний хамгийн дуртай кинонуудын нэг. Угаасаа бараг мэдэхгүй хүн ч байхгүй биз. Тиймээс янз бүрийн юм бичих нь илүүц байх.

A brighter summer day

Зүгээр л нэгэн хүүгийн тухай өгүүлэх бараг дөрвөн цагийн кино. Мөн бодит явдлаас сэдэвлэн бүтээсэн. Хүн бүрийн амьдралд тохиолддог анхны хайр, найз нөхөд, гэр бүл зэрэг жирийн л ахуйг харуулсан хэдий ч хийц нь надад их таалагддаг. Төгсгөл нь бүр цочирдмоор, би ерөнхийдөө, би ч гэлтгүй хүмүүс кино үзэж байхдаа төгсгөлийг нь ихэнхдээ өөрийхөөрөө таачихдаг. Харин энэ киноны төгсгөлийг ямар ч сайн киночин таахгүй байх даа.

Биегүй дүрс

 “Цас яагаад цагаан өнгөтэй вэ?” гэж өөрөөсөө байн байн асуух түүнд өвлийн үзэсгэлэнт сайхныг гайхан бишрэх сэтгэл дутна. Хотын төвд хэдий ч хүн бүрийн хараанд өртөмгүй нуугдмал газар байрладаг нэгэн буйдхан кафед тухлан тэрбээр чухам энэ асуултыг одоо гурав дахь удаагаа өөрөөсөө асуун хариулт нэхэн сууна. Түүнд энэ газрын кофены хурц үнэр ихэд таалагдах тул сэтгэл санаагаар гундуу яваа үедээ захиалсан кофегоо уух гэж биш үнэрлэх гэж л авсан аятай гар хүрэлгүй цонхоор ширтэн суудаг зуршилтай. /Гэхдээ энэ тун ховор, жилдээ ганц хоёр тохионо/ Цонхны цаана бүүдгэр тэнгэрээс будрах зөөлөн цасан газар буусан ч хэлбэрээ алдалгүй тогтох шиг. Өвлийн дулаахан агаад цэнгэг агаартай ийм өдөр хэдэн цагаар ч хамаагүй найзуудтайгаа хамт элдвийг хүүрнэн өсөж төрсөн Улаанбаатар хотоо ажиглан алхах дуртай, өнөөдөр харин цасыг ширтэн суухыг илүүд үзлээ.

Тэр МУИС-ын олон улсын харилцааны гуравдугаар дамжааны оюутан. Сэтгэлийн хөөрөл ихтэй, олон найз нөхөдтэй, цовоо дуу шуутай түүнд бодолд автан гуниглан суух шаардлага барагтаа гардаггүй. Өөрийнхөө дотоод дуу хоолойг таньж мэдэхээсээ илүү бусдын дотогшоо өнгийн харах дуртай нэгэн. Халаасандаа үргэлж авч явдаг жижигхэн ягаан толио байс гээд л гаргаж ирэн уруулын будагаа тодруулна. Хичээл амрах дөхөөд шалгалт шүүлэг эхлэсэн үед түүнд ингэж дэмий суух зав баймааргүйсэн. Гэвч түүнд одоо хичээлээс илүү долоон өдрийн турш тасралтгүй хаялсан цас л чухал санагдана. Гагцхүү цас удаан хугацаанд үргэлжлэн орсон болохоор л түүнд, өөрийгөө бодуулахад хүргэсэн аж. Сонирхолтой нь, ямар ч зүйлийг хөл хөөрцөг болон угтдаг тэр цасыг хараад бусад шиг догдолдоггүй, өмнө нь яагаад цасыг анзаардаг ч үгүй /орж л байдаг, хайлж л байдаг байгалийн үзэгдэлээр хүлээн авдаг, хэзээ ч цасны тухай бодолд автан уран сэтгэмжээр төсөөлөн бодож байгаагүй юм/ байснаа гайхан гайхан дээрээс унах ширхэг бүрийг алдалгүй ажиглахыг хичээнэ. Гэсэн хэдий ч өөрийнхөө хувьд одоо хамгийн сонин санагдаад буй өнөөх асуултандаа хариулж чадахгүй байгаадаа цухалдан аягатай кофегоо нэг амьсгаагаар уучихав. Тэгээд эргэн тойрноо гүйлгэн хартал түүнээс гурван сандалны цаана суух эрэгтэйгээс өөр хүн үзэгдсэнгүй. Тэр эр нилээн дүнсгэр царайтай харагдах авч цаанаа л сэтгэл хангалуун, тайван байна. Мөн л цонхоор ширтэж будрах цасыг таатайяа ширтэн, уур савсах ногоон цай балгална. Охины ийш тийш сандчин хараад эцэстээ өөр дээр нь хараа нь тогтохыг ажиглаад түүний өөд инээмсэглэв. Охин яах ийхын зуургүй л өнөөх хүний дэргэд очин:

О: - Цас яагаад цагаан өнгөтэй юм бол? Гээд асуучихав. /Угийн л танихгүй хүнтэй ярилцана гэдэг түүний хувьд хүнд асуудал биш билээ/

Э:  -  Өнгө нь чамд тийм чухал байна уу?

О: - Мэдэхгүй ээ. Миний бие өнөөдөр нэг л сонин байна. Би өнөөдөр огт, бүр хэзээ ч бодож байгаагүй зүйлийнхээ талаар бодож сууна.

Э: - Тэр чинь тэгээд цас юм биз дээ?

О: - Харин тиймээ. Би яагаад цасыг цагаан өнгөтэй байдгийг огтхон ч ойлгохгүй байна.

Э: - Ойлгох гээд хэрэггүй ээ, зарим зүйлсийг мэдээгүй нь дээр байдаг юм. Өнгнөөс өөр юм сонирхлыг чинь татахгүй байна уу?

О: - Тийм гэж үү? Өөр гэж ямар?

Э: - Цаг агаарын үзэгдэл талаас нь биш өөр өнцгөөс харах гээд оролдоод үз л дээ, тэр нь илүү сонирхолтой байдаг юм.   

О: - Ямар өнцгөөс?

Э: - Цаснаас чи юу мэдэрч байна? Тэр чамд юу бодогдуулж байна? Цасаар хучигдсан модод чамайг юу бодоход хүргэж байна? Хүмүүс цасыг хараад хэрхэн хүлээн авч байна? Цас цэвэрлэж буй хүний тухай эсвэл цас хайлахдаа хэрхэн уусч алга болж буй гэх мэтчилэн цасыг биш цастай холбоотой бүхнийг эхлээд бодоод үз. Ер нь тэр зүйл юу, ямар юм байхаас илүүтэй бусдад ямар мэдрэмж төрүүлж буй нь илүү чухал санагддаг. Учир нь хүмүүс мэдэрсэн зүйлээ хэзээ ч мартдаггүй юм.

О: - Хэцүү юмаа, бүр толгой эргэчихлээ

Э: - Тэгвэл магадгүй чи өөрөөсөө эхлэвэл яаж байна?

О: - Өөрөөсөө эхлэх ээ? Юуг?

Э: - Чи өөрийгөө хэн бэ? Гэдгийг эхлээд таньж мэдэх гэж хичээх хэрэгтэй байх. Дотор хүнээ ямар хүн бэ? Юу хүсдэг вэ? гэх мэтчилэн

О: - За, та юун сонин юм яридаг юм? Би ч өөрийгөө мэдэхтэйгээ байнаа
Э: - Энэ чинь л чиний хамгийн том алдаа байна даа. Хүмүүс… гээд үргэлжлүүлэх гэтэл охин яриаг таслан, шууд босон хувцасаа өмсөн хаалганы зүг зүглэлээ. Тэрбээр “Ямар сонин хүн бэ, шал утгагүй балай юм ярих юм, дэмий л асуулаа” хэмээн бодон автобусны буудал руу алхлав. Гадаа хаялах цасны хэмжээ улам томорсон мэт харагдах авч охинд түүнийг анзаарах сөхөө ч үгүй. Автобус ирэхийг хүлээн буудал дээр зогсох хүмүүсийг л нэвт шувт ширтэнэ. Бодол санаа нь тэс өөр газар тэнүүчилж байсны уршгаар суух ёстой байсан автобусаа анзааралгүй өнгөрөөчихөв. Түүндээ бухимдсандаа ч тэр үү, даарснаасаа ч болсон уу хөлөө дороо хэд дэвстэл халааснаас нь байнга биедээ авч явдаг жижигхэн ягаан толь унаад хэдэн хэсэг болон хуваагдлаа. “Хамгийн хайртай толь минь байсан юмсан” гэж шивнэн хагарсан толины хэлтэрхийд өөрийгөө харан зогсож байтал том том цасан ширхэгүүд толин дээр буун хайлахад түүний тусгалд тэс ондоо хүний дүрс үзэгдэх нь тэр.